برای مشاوره شرایط و قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما
برای مشاوره شرایط و قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما
رابطه کاری بین کارگر و کارفرما، همواره تحت تاثیر قوانین و مقرراتی است که حقوق طرفین را تعیین می کند. اخراج کارگر، به عنوان یکی از چالش برانگیزترین موضوعات این حوزه است و از این رو، در قوانین و آیین نامه های مرتبط، شرایط و ضوابط قانونی اخراج کارگر توسط کارفرما، مورد پیش بینی قرار گرفته است.
اخراج غیر اصولی یا خارج از چهارچوب قانونی، نه تنها حقوق کارگر را نقض می کند؛ بلکه پیامدهای حقوقی سنگینی برای کارفرما به همراه دارد. به همین جهت، شناخت شرایط مجاز برای اخراج، آگاهی از مراحل قانونی و نحوه اعتراض به حکم اخراج برای هر دو طرف، ضروری است و کارگران و کارفرمایان باید از آن ها، مطلع باشند.
لذا؛ در مقاله حاضر، موضوعاتی نظیر اینکه شرایط و قوانین اخراج کارگر برای کارفرما چیست، مورد بررسی قرار گرفته، مسئولیت های کارفرما در هنگام اخراج کارگران، اخراج غیر قانونی و ضمانت های اجرایی آن، همچنین، اختلاف بین کارگر و کارفرما درباره اخراج، توضیح داده شده و پس از ارائه نمونه متن نامه اخراج کارگر، درباره مراحل اخراج توسط کارفرما، نحوه شکایت و اعتراض به اخراج توسط کارگر و در خصوص حق و حقوق کارگر اخراج شده، صحبت گردیده است.
شرایط اخراج کارگر توسط کارفرما
اینکه شرایط اخراج کارگر توسط کارفرما چیست و سه شرط برای اخراج کارگر توسط کارفرما کدامند؟ پرسش های مهمی هستند که در این تیتر از مقاله، مورد بررسی قرار خواهند گرفت. در توضیح شرایط اخراج کارگر توسط کارفرما و انواع شرکت ها باید گفت، اخراج کارگر توسط کارفرما، تنها در صورت وجود سه شرط اصلی امکان پذیر است واین شرایط، به منظور حفظ حقوق کارگر و جلوگیری از سوء استفاده کارفرما از اختیارات خود تعیین شده اند. مستفاد از ماده 27 قانون کار، این شروط، عبارتند از:
شرط اول، قصور در انجام وظایف محوله، توسط کارگر است. اگر کارگر در انجام کارهای خود به‌طور مکرر کوتاهی کند یا از انجام مسئولیت های خود غفلت ورزد، کارفرما می تواند اقدام به اخراج او نماید. با این حال، باید توجه داشت که این اقدام، نباید به صورت غیرقانونی یا بدون رعایت موازین حقوقی انجام شود. کارفرما باید به کارگر اخطار کتبی بدهد تا او فرصت اصلاح رفتار خود را داشته باشد. در صورتی که کارگر همچنان به نقص وظایف خود ادامه دهد، کارفرما می تواند اقدام به اخراج او کند.
شرط دوم، نقض دستور العمل ها و آیین نامه‌های انضباطی کارگاه توسط کارگر است. باید دانست، کارفرما باید به طور واضح، دستورالعمل ها و آیین نامه های انضباطی را به کارگر اعلام نماید. طبق تبصره ۲ ماده ۲۷ قانون کار، "موارد قصور و دستورالعمل ها و آیین نامه های انضباطی کارگاه ها، به موجب مقرراتی است که با پیشنهاد شورای عالی کار، به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید." در نتیجه، کارفرما باید این دستورالعمل ها را به‌طور واضح به کارگر اطلاع دهد و در صورت نقض آن‌ها، طبق قانون اقدام کند.
شرط سوم، اخذ نظر شورای عالی کار یا در صورت عدم وجود آن، واحد صنفی، در خصوص اخراج کارگر است. کارفرما باید نظر مثبت مراجع ذی صلاح را در خصوص اخراج کارگر اخذ کند تا اخراج کارگر قانونی به حساب آید. در ادامه، اینکه قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما چیست، توضیح داده خواهد شد.
قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما
قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما، بسته به نوع قرارداد و وضعیت استخدامی وی متفاوت است. برای اخراج کارمندان رسمی دولت، قانون مدیریت خدمات کشوری و آیین نامه های اختصاصی مربوطه و برای اخراج کارگران دارای بیمه تامین اجتماعی، قانون کار جمهوری اسلامی ایران، حاکم خواهد بود. در ادامه، در خصوص قوانین اخراج کارمند رسمی دولت، کارمند پیمانی، کارگران دارای قرارداد و بدون قرارداد، توضیح داده خواهد شد:
قانون مدیریت خدمات کشوری و آیین نامه های مربوطه، اخراج کارمند رسمی را تنها در صورت ارتکاب جرائم سنگین اداری یا تخلفات اخلاقی شدید و جود دو الی سه تذکر و توبیخ کتبی در پرونده کارمند، مجاز می داند. در این موارد پرونده باید به کمیسیون های رسیدگی به تخلفات اداری ارجاع شود و موافقت نهادهای ذی صلاح، اخذ گردد.
برای کارمندان پیمانی، قوانین اخراج، تابع مفاد قرارداد پیمانی است. اگر قرارداد پیمانی، فاقد شرط فسخ یک طرفه باشد، کارفرما نمی تواند بدون دلیل موجه، کارگر را اخراج کند.
در مورد کارمندان قراردادی، ماده 27 قانون کار اعمال می شود و اخراج تنها با دلایل مندرج در این ماده امکان پذیر است (این دلایل، تحت عنوان شرایط اخراج کارگر توسط کارفرما، در تیتر پیشین مقاله، بررسی گردیده است.)
برای اخراج کارگران بدون قرارداد، علاوه بر وجود شرایط مندرج در ماده 27 قانون کار، اثبات رابطه کاری از طریق شواهدی مانند فیش حقوقی یا گواهی همکاران ضروری است و اخراج این کارگران نیز تابع قوانین عمومی کار (سه شرط مذکور در ماده 27 قانون کار جمهوری اسلامی) خواهد بود. در ادامه، در خصوص مسئولیت کارفرما در هنگام اخراج کارگر، توضیح داده خواهد شد.
مسئولیت کارفرما در هنگام اخراج کارگر
در توضیح مسئولیت کارفرما در هنگام اخراج کارگر باید گفت، کارفرما در فرآیند اخراج کارگران کارگاه خود، مسئولیت های سنگینی بر عهده دارد. نخستین مسئولیت، رعایت تشریفات قانونی است که شامل ارسال اخطار کتبی، تشکیل جلسات بررسی و ارائه مدارک مستند به اداره کار می باشد. عدم رعایت این تشریفات، اخراج را از اساس باطل خواهد کرد
مسئولیت دوم، پرداخت حقوق معوقه و مزایای پایان کار است. بر اساس قانون کار، کارفرما موظف است حقوق باقی مانده، حق سنوات، مرخصی های استفاده نشده و سایر مزایای قراردادی را به کارگر اخراج شده پرداخت کند. مسئولیت سوم، ارائه گواهی تجربه کار است. کارفرما نمی تواند به دلایل شخصی از صدور این گواهی خودداری کند.
همچنین افشای اطلاعات شخصی کارگر یا ایجاد مانع برای اشتغال مجدد او نقض آشکار حقوق کارگر محسوب می شود و پیگرد قانونی دارد. در ادامه، در این خصوص که مقصود از اخراج غیرقانونی کارگر توسط کافرما چیست، توضیح داده خواهد شد. علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص عنوان شغلی در لیست بیمه تامین اجتماعی می توانند، نسبت به مطالعه مقاله پیشنهادی در لینک زیر، اقدام کنند.
اخراج غیرقانونی کارگر
اخراج غیرقانونی کارگر، به مواردی اطلاق می شود که کارفرما بدون رعایت سه شرط اصلی یا تشریفات قانونی لازم، اقدام به اخراج کارگر خود نماید. برای مثال، اخراج به دلیل حضور در تشکل های کارگری، بارداری یا بیماری های موقت، مصداق بارز اخراج غیرقانونی کارگر توسط کارفرما است. ماده ۱۸ قانون کار جمهوری اسلامی نیز، هر گونه تبعیض یا اخراج خودسرانه را ممنوع اعلام کرده و برای کارگر، حق پیگیری این امر از مراجع ذی صلاح را پیش بینی نموده است.
در مواردی که کارفرما با ادعای کاهش نیرو یا تعطیلی کارگاه، کارگران را اخراج می کند، اما مدارک کافی برای اثبات این ادعا ارائه نمی دهد؛ نیز اخراج غیرقانونی، تحقق یافته و کارگر می تواند با مراجعه به مراجع حل اختلاف اداره کار، احقاق حق خویش را مطالبه کند. حتی اگر کارگر قرارداد موقت داشته باشد، اخراج زودهنگام بدون دلیل موجه، نقض قانون محسوب می گردد و قابل پیگیری خواهد بود.
اثبات اخراج قانونی یا غیر قانونی از سوی کارفرما یا کارگر، نیازمند ارائه مدارک قابل قبول، مانند اخطارهای کتبی، فیش های حقوقی و یا شهادت همکاران است. در صورت محکومیت کارفرما به اخراج غیر قانونی، وی ملزم به جبران خسارت مادی و معنوی به کارگر خواهد بود. در ادامه، در خصوص اینکه ضمانت اجرای اخراج غیرقانونی کارگر توسط کارفرما چیست، توضیح داده خواهد شد.
ضمانت اجرای اخراج غیرقانونی کارگر
در توضیح اینکه ضمانت اجرای اخراج غیرقانونی کارگر توسط کارفرما چیست، باید گفت، اگر کارفرمایی کارگر را به صورت غیرقانونی و خلاف شرایط و مقررات اخراج کند، کارگر می تواند بر اساس ماده ۲۰ قانون کار، درخواست بازگشت به کار را به هیات تشخیص روابط کارگر و کارفرما ارائه دهد. هیات تشخیص، کارفرما را فراخوانده و در این خصوص از وی توضیح می خواهد. اگر اخراج کارگر بر اساس دلایل موجه و با طی مراحل قانونی باشد، کارفرما تنها مکلف به پرداخت حق و حقوق قانونی کارگر است.
در صورتی که برای هیات تشخیص تشخیص آشکار گردد که کارفرما دلیل موجهی برای اخراج کارگر نداشته، حکم به بازگشت کارگر به محل کار وی را صادر خواهد کرد. بر اساس ماده ۱۶۵ قانون کار، اگر هیات حل اختلاف، اخراج کارگر را غیرموجه تشخیص دهد، حکم بازگشت کارگر اخراجی و پرداخت حق السعی او را از تاریخ اخراج صادر می کند. در غیر این صورت (موجه بودن اخراج)، کارگر مشمول اخذ حق سنوات به میزان مندرج در ماده ۲۷ قانون کار خواهد بود.
اگر کارگر تمایلی به بازگشت به محیط قبلی نداشته باشد یا کارفرما از پذیرش وی امتناع ورزد، کارفرما مکلف است از تاریخ اخراج، حقوق کارگر را پرداخت کرده و به ازای هر سال سابقه کار، معادل ۴۵ روز حقوق به عنوان حق سنوات، به وی پرداخت نماید. این موضوع علاوه بر ماده 20، در تبصره ماده ۱۶۵ قانون کار نیز تاکید شده است. اگر کارفرما در سال‌های گذشته، مبالغی را به عنوان سنوات پرداخت کرده و اسناد پرداختی نیز موجود باشد، این مبالغ به صورت علی الحساب محسوب شده و از میزان سنوات نهایی، کسر خواهد شد.
اختلاف کارگر و کارفرما در مورد اخراج
پس از توضیح در این خصوص که شرایط و قوانین اخراج کارگر برای کارفرما چیست، در این تیتر از مقاله آشا، درباره اختلاف کارگر و کارفرما در مورد اخراج، توضیح داده خواهد شد.اختلاف بین کارگر و کارفرما در مورد اخراج، معمولا ناشی از عدم شفافیت در دلایل اخراج یا نقض تشریفات قانونی اخراج است. اولین قدم برای حل این اختلاف، ارسال درخواست کتبی رسیدگی به موضوع، به هیات تشخیص اداره کار می باشد. این هیات موظف است، به موضوع رسیدگی کرده و نظر کارشناسی خود را اعلام نماید.
در صورت عدم رضایت هر یک از طرفین از رای صادره و اعتراض به رای هیات تشخیص، پرونده به هیات حل اختلاف کار ارجاع داده می شود. هیات مذکور، با بررسی مدارک و استماع شواهد حکم نهایی را صادر خواهد کرد. رای هیات حل اختلاف، قطعی و لازم الاجراست و کارفرما نمی تواند از اجرای آن خودداری کند.
در مواردی که اخراج به دلیل مسائل حرفه ای یا فنی صورت گرفته، ممکن است از کارشناسان رسمی دادگستری، برای ارزیابی صلاحیت کارگر استفاده شود. گزارشات کارشناسی، نقش مهمی در تصمیم گیری نهایی هیات های رسیدگی به اختلافات کارگر و کارفرما خواهند داشت. در ادامه، نمونه متن نامه اخراج کارگر توسط کارفرما، ارائه خواهد شد. علاقمندان به کسب اطلاعات درباره اضافه کاری، می توانند، نسبت به مطالعه مقاله زیر، اقدام کنند.
نمونه متن نامه اخراج کارگر توسط کارفرما
متن نامه اخراج کارگر توسط کارفرما، باید شامل ذکر دلایل قانونی، تاریخ اخراج و جزئیات حقوق پایان کار کارگر باشد. از آنجا که مطالعه نمونه متن نامه اخراج کارگر توسط کارفرما، به درک بهتر از این نامه و تنظیم صحیح آن، کمک می نماید، در جدول زیر، یک نمونه متن نامه اخراج کارگر توسط کارفرما، ارائه شده است و علاقمندان به دانلود و مطالعه آن، کافی است برروی گزینه "دانلود"، کلیک کنند.
- نویسنده: ثبت آشا
- حجم: 79.6 KB
- منبع: ثبت آشا
شایان ذکر است، این نامه باید در دو نسخه تهیه شود و یک نسخه به اداره کار، ارسال گردد. نامه اخراج کارگر توسط کارفرما، از مهم ترین مدارکی است که کارفرما می تواند آن را برای اثبات قانونی بودن اخراج کارگر، به هیات تشخیص یا هیات حل اختلاف اداره کار، ارائه دهد. در ادامه، در خصوص اینکه مراحل اخراج کارگر توسط کارفرما چیست، توضیح داده خواهد شد. علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص ترمیم حقوق می توانند، نسبت به مطالعه مقاله زیر، اقدام کنند.
مراحل اخراج کارگر توسط کارفرما
اینکه قوانین و مراحل اخراج کارگر توسط کارفرما چیست، مبحثی است که در این تیتر از مقاله، بررسی خواهد شد. مراحل قانونی اخراج کارگر توسط کارفرما، با جمع آوری مدارک و مستندات آغاز می گردد؛ کارفرما باید دلایل اخراج را به صورت مکتوب و همراه با شواهد (مانند گزارش تخلفات) آماده کند. سپس با ذکر دلایل و ارائه مستندات، اقدام به ارسال اخطار کتبی به کارگر نماید؛ در این اخطار، دلایل اخراج و فرصت دفاع به کارگر داده می شود.
در مرحله بعدی، کارفرما باید، تشکیل جلسه بررسی اخراج کارگر را با حضور نماینده کارگر (در صورت وجود شورای اسلامی کار)، برنامه ریزی کند. نتیجه این جلسه به صورت صورت جلسه، ثبت و به اداره کار ارسال می شود. پس از تایید اداره کار، نامه اخراج کارگر، صادر و به وی ابلاغ می گردد و حقوق پایان کار وی نیز محاسبه و به او پرداخت می شود. (در صورت عدم تسویه حق و حقوق کارگر، امکان پیگیری قانونی امر از هیات تشخیص و هیات حل اختلاف، وجود دارد.)
در نهایت کارفرما موظف است اطلاعیه اخراج را در تابلو اعلانات کارگاه نصب کند و پرونده حقوقی کارگر را بایگانی نماید. عدم رعایت هر یک از دو مرحله قبل، سبب غیر قانونی لحاظ شدن اخراج کارگر توسط کارفرما خواهد شد و این شانس را برای کارگر فراهم خواهد کرد که نسبت به پیگیری موضوع و اخذ رای بازگشت به کار، اقدام کند. در ادامه، درباره، اعتراض و شکایت کارگر به حکم اخراج، توضیح داده خواهد شد.
اعتراض و شکایت به حکم اخراج توسط کارگر
اعتراض و شکایت به حکم اخراج توسط کارگر، مورد پیش بینی قرار گرفته و کارگرانی که به اخراج خود توسط کارفرما اعتراض دارند، بسته به شرایط مختلف، می توانند شکایت خود را از طریق سامانه جامع روابط کار یا مراجعه حضوری به ادارات کار ثبت کنند. این فرآیند بستگی به این دارد که کارگر دارای قرارداد کتبی با کارفرما بوده یا خیر؛ اگر کارگر، قرارداد کتبی داشته باشد، می تواند از طریق سامانه آنلاین شکایت کند و اگر قرارداد نداشته باشد، باید شکایت را به صورت حضوری، به اداره کار مربوطه تحویل دهد.
سامانه جامع روابط کار با فراهم آوردن بستر آنلاین، این امکان را به کارگران دارای قرارداد می دهد تا به راحتی شکایات خود را ثبت کنند. کسانی که قبلا در سامانه جامع روابط کار، ثبت نام نکرده اند، باید به سایت مذکور مراجعه کرده و یا از طریق دفاتر پیشخوان دولت، ثبت نام و احراز هویت خود را انجام دهند. پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور، کارگر می تواند مطابق مراحل زیر، وارد سامانه شده و شکایت خود را در زمینه اخراج غیرقانونی، ثبت نماید.
برای ثبت شکایت آنلاین، کارگر باید ابتدا آدرس سامانه جامع روابط کار prkar.mcls.gov.ir را جستجو نموده و پس از هدایت شدن به صفحه ای مشابه تصویر زیر و درج نام کاربری و رمز عبور خود در کادرهای مربوطه، وارد حساب کاربری خویش در سامانه شود.
در این گام، کارگر باید بر روی گزینه "پنجره خدمات" کلیک کند.
در این مرحله، کارگر باید از کادر "اداره کل روابط کار"، گزینه "ثبت دادخواست بدوی" را انتخاب کند.
پس از این مرحله، کارگر باید مدارک و اطلاعات لازم را بارگذاری کرده و شکایت خود را شرح دهد و منتظر اعلام نتیجه از سوی اداره کار باشد. اداره کار پس از بررسی شکایت و مدارک کارگر، موضوع را به اطلاع کارفرما رسانده و زمان جلسه رسیدگی را تعیین می کند. کارگر و کارفرما، در جلسه رسیدگی حضور یافته و در صورت نیاز، دفاعیات خود را ارائه خواهند داد. در نهایت، رای صادر و به طرفین ابلاغ خواهد گردید. در ادامه، در خصوص حق و حقوق کارگر اخراج شده، توضیح داده خواهد شد.
حق و حقوق کارگر اخراج شده
در توضیح حق و حقوق کارگر اخراج شده باید گفت، بر اساس قوانین کار ایران، کارگر اخراج شده، حق دارد کلیه حقوق و مزایای خود را دریافت کند و در صورتی که کارفرما، از پرداخت حق و حقوق وی امتناع ورزد، کارگر می تواند مطابق مراحل قبل، شکایت خود در این خصوص را در سامانه جامع روابط کار، ثبت کرده و از هیات تشخیص اداره کار، تقاضای رسیدگی داشته باشد. حق و حقوق کارگر اخراجی، شامل موارد زیر است:
دستمزد معوقه
حق سنوات که حسب مورد، مطابق ماده 27 یا 165 قانون کار، محاسبه و پرداخت خواهد شد.
مانده مرخصی
مزایای جانبی مانند حق مسکن، بن کارگری، حق اولاد و...
کارفرما موظف است که این حقوق و هرگونه مزایای دیگر که در طول مدت همکاری با کارفرما، به کارگر تعلق گرفته را در زمان اخراج، تماما به کارگر پرداخته و رسید این امر را دریافت نماید. در صورتی که اخراج کارگر به صورت غیر قانونی انجام شده باشد، کارگر حق دارد از کارفرما، جبران خسارات وارده را نیز بخواهد. از مصادیق این خسارت ها می توان به مطالبه غرامت، برای مدت زمانی که کارگر از شغل خود محروم شده، اشاره کرد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون اطلاع از شرایط و قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما پاسخ دهند.
پاسخ مشاور: در توضیح اینکه ضمانت اجرای اخراج غیرقانونی کارگر توسط کارفرما چیست، باید گفت، اگر کارفرمایی کارگر را به صورت غیرقانونی و خلاف شرایط و مقررات اخراج کند، کارگر می تواند بر اساس ماده ۲۰ قانون کار، درخواست بازگشت به کار را به هیات تشخیص روابط کارگر و کارفرما ارائه دهد. هیات تشخیص، کارفرما را فراخوانده و در این خصوص از وی توضیح می خواهد. اگر اخراج کارگر بر اساس دلایل موجه و با طی مراحل قانونی باشد، کارفرما تنها مکلف به پرداخت حق و حقوق قانونی کارگر است.