برای مشاوره انواع و شرایط مرور زمان جرایم مالیاتی
برای مشاوره انواع و شرایط مرور زمان جرایم مالیاتی
بر اساس قانون، مرور زمان به مواعدی گفته می شود که پس از گذشت آن امکان شکایت، تعقیب، صدور حکم و یا اجرای مجازات وجود ندارد. در واقع بسیاری از جرایم پس از گذشت مدت زمانی خاص قابل تعقیب کیفری نبوده و مرتکب پس از گذشت آن مدت، مجازات نخواهد شد.
اصل بر شمولیت قاعده مرور زمان در همه جرایم است، مگر جرایمی خاص که در قانون ذکر شده است. به استناد قاعده مرور زمان، در بسیاری از موارد، پس از گذشت مدت زمانی خاص، مرتکبان جرایم مالیاتی نیز از پرداخت جریمه و شمول مجازات معاف می شوند؛ لذا افرادی که مرتکب جرایم مالیاتی شده اند، می توانند با کسب اطلاعات در این خصوص از مجازات مقرر؛ رهایی یابند.
از همین رو، در این مقاله، ابتدا به این پرسش پاسخ داده می شود که آیا جرم فرار مالیاتی مشمول مرور زمان می شود؟ سپس بررسی می شود که مرور زمان مالیاتی چیست؟ و بعد از آن راجع به مرور زمان جرایم مالیاتی در انواع مالیات ها و همچنین مدت زمان لازم برای قرار گرفتن در قانون مرور زمان مالیاتی صحبت می شود. در نهایت، پس از مطالعه شرایط استفاده از قانون مرور زمان، در قسمت پایانی مقاله، مواردی که مشمول قانون مرور زمان نمی شوند؛ بیان خواهد شد.
آیا جرم فرار مالیاتی مشمول مرور زمان می شود؟
به موجب قانون ایران، منظور از مرور زمان، مواعدی است که پس از گذشت آن امکان شکایت، تعقیب، صدور حکم و یا اجرای مجازات برای شخص مجرم وجود ندارد. این امر به این معنی است که با اعمال مروز زمان، جرایم پس از گذشت مدت زمانی خاص قابل تعقیب کیفری نبوده و مرتکب پس از گذشت آن مدت، مجازات نخواهد شد.
اما پرسش مهمی که در این بخش مطرح می شود؛ آن است که آیا جرم فرار مالیاتی مشمول مرور زمان می شود؟ در پاسخ به این پرسش باید بیان کرد شمول مرور زمان در بزه فرار مالیاتی به میزان و مبلغ این جرم بستگی دارد. در واقع جرایم مالیاتی با لحاظ نصاب مقرر قانونی مشمول مرور زمان می شوند.
مستفاد از تبصره ماده 36 و 109 قانون مجازات اسلامی، چنانچه میزان جرایم مالیاتی از جمله بزه فرار مالیاتی یک میلیارد ریال یا بیش از آن باشد، مشمول مرور زمان نخواهند شد؛ اما در صورتی که این مبلغ، کمتر از یک میلیارد ریال باشد، قواعد مرور زمان راجع به این بزه جاری است.
مرور زمان مالیاتی چیست؟
در قسمت پیشین مقاله بیان شد که چنانچه میزان جرایم مالیاتی از جمله بزه فرار مالیاتی یک میلیارد ریال یا بیش از آن باشد، مشمول مرور زمان نخواهند شد، اما در صورتی که این مبلغ، کمتر از یک میلیارد ریال باشد، قواعد مرور زمان راجع به این بزه جاری است. مسئله پر اهمیتی که در این قسمت باید به آن پرداخت آن است که مرور زمان مالیاتی چیست؟
در پاسخ به پرسش مذکور باید بیان کرد که مرور زمان مالیاتی، مدت زمانی است که پس از انقضاء آن، مطالبه مالیات یا مجازات برای این جرم امکان پذیر نمی باشد. در واقع پس از انقضاء مدت مرور زمان مالیاتی، سازمان امور مالیاتی کشور دیگر نمی تواند نسبت به دریافت مطالبات مالیاتی خود از مودی اقدام نماید.
مبنای قاعده مذکور آن است که حقی که برای مدت طولانی طلب نشده است، دیگر قابل مطالبه نمی باشد. قواعد مرور زمان در بسیاری از کشور های دیگر اجرا می شود. لازم به ذکر است قواعد و مقررات مرور زمان مالیاتی هم برای اشخاص حقیقی و هم برای اشخاص حقوقی اعمال می شود.
مرور زمان جرایم مالیاتی در انواع مالیات ها
به موجب ماده 157 قانون مالیات های مستقیم، "نسبت به مودیان مالیات بر درآمد که در موعد مقرر از تسلیم اظهارنامه منبع درآمد خودداری نموده اند یا اصولا طبق مقررات این قانون مکلف به تسلیم اظهارنامه در سر رسید پرداخت مالیات نیستند مرور زمان مالیاتی پنج سال از تاریخ سر رسید پرداخت مالیات می باشد و پس از گذشتن پنج سال مذکور مالیات متعلق قابل مطالبه نخواهد بود، مگر این که ظرف این مدت درآمد مودی تعیین و برگ تشخیص مالیات صادر و حداکثر ظرف سه ماه پس از انقضای پنج سال مذکور برگ تشخیص صادره به مودی ابلاغ شود."
در واقع بر اساس ماده مذکور، مهلت مطالبه مالیات بر درآمد، حداکثر 5 سال و سه ماه از تاریخ سررسید پرداخت مالیات می باشد. در این خصوص، باید توجه داشت که مرور زمان جرایم مالیاتی در انواع مالیات ها متفاوت می باشد. از همین رو؛ در ادامه مرور زمان جرایم مالیاتی در انواع مالیات ها به تفکیک مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
مستفاد از ماده 86 قانون مالیات های مستقیم، "پرداخت‌کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلف اند مالیات متعلق را طبق مقررات ماده (85) این قانون محاسبه و کسر و تا پایان ماه بعد ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی دریافت کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت و در ماه های بعد فقط تغییرات را صورت دهند." به عنوان مثال، سررسید پرداخت مالیات حقوق فروردین ماه سال 1400، تا پایان ماه بعد یعنی تا پایان اردیبهشت ماه سال 1401 می باشد. در نتیجه این مالیات از ابتدای شهریور ماه 1405 به بعد مشمول مرور زمان مالیاتی خواهد شد.
ماده 110 قانون مالیات های مستقیم در رابطه با مرور زمان مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی مقرر می دارد، اشخاص حقوقی مکلفند اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی به اداره امور مالیاتی تسلیم نمایند. مبنای محاسبه این جرایم مالیاتی، نیز مطابق با ماده 157 قانون مالیات مستقیم، حداکثر پنج سال و سه ماه می باشد.
بر اساس ماده 21 قانون مالیات بر ارزش افزوده، مودیان مکلفند اظهارنامه هر دوره مالیاتی را حداکثر ظرف 15 روز از تاریخ انقضاء هر دوره به سازمان امور مالیاتی تسلیم نمایند. علاوه بر این، این اشخاص بایستی مالیات هر دوره را پس از کسر مالیات هایی که مطابق مقررات این قانون پرداخت کرده اند و قابل کسر می باشد را نیز در مهلت مقرر پرداخت نمایند. همچنین مطابق ماده 34 قانون مالیات بر ارزش افزوده، مودیان مشمول مالیات بر ارزش افزوده مکلفند از دفاتر، صورتحساب ها و سایر فرم های مربوط، ماشینهای صندوق و یا سایر وسایل و روش های نگهداری حساب که سازمان امور مالیاتی کشور تعیین می‌کند، استفاده نمایند. مدارک مذکور باید به مدت ده سال بعد از سال مالی مربوط توسط مودیان نگهداری و در صورت مراجعه ماموران مالیاتی به آنان ارائه شود.
ذکر این نکته ضروری است با عنایت به آنکه در ماده 157 قانون مالیات های مستقیم مرور زمان جرایم مالیاتی را تنها منحصر به مالیات بر درآمد دانسته شده، لذا می توان اینگونه استنباط کرد که مرور زمان مالیاتی برای مالیات بر ارزش افزوده موضوعیت ندارد و در نتیجه مالیات بر ارزش افزوده از شمول مرور زمان خارج است.
ماده 100 قانون مالیات های مستقیم در این رابطه مقرر می دارد مودیان مالیاتی مکلفند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت های شغلی خود را در یک¬ سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند. لذا مبنای محاسبه مرور زمان مالیات بر درامد مشاغل، مهلت مذکور می باشد و مدت مرور زمان نیز همانند سایر انواع مالیات بر درآمد، حداکثر پنج سال و سه ماه است.
مرور زمان مالیات عملکرد مطابق اصل کلی ماده 157 قانون مالیات های مستقیم محاسبه می شود. همانطور که گفته شد؛ بر اساس این ماده مهلت مطالبه مالیات بر درآمد، حداکثر 5 سال و سه ماه از تاریخ سررسید پرداخت مالیات می باشد.
مدت زمان لازم برای قرار گرفتن در قانون مرور زمان مالیاتی
مدت زمان لازم برای قرار گرفتن در قانون مرور زمان مالیاتی یکی دیگر از موضوعات پر اهمیتی است که تمام مودیان باید نسبت به آن آگاهی داشته باشند. لذا در ادامه راجع به این موضوع صحبت می شود. مطابق ماده 156 قانون مالیات های مستقیم، "اداره امور مالیاتی مکلف است اظهارنامه مودیان مالیات بر درآمد را در مورد هر منبع که در موعد قانونی تسلیم شده است حداکثر ظرف یک سال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم اظهارنامه رسیدگی نماید. در صورتی که ظرف مدت مذکور برگ تشخیص درآمد صادر ننماید و یا تا سه ماه پس از انقضای یک سال فوق الذکر برگ تشخیص درآمد مذکور را به مودی ابلاغ نکند اظهارنامه مودی قطعی تلقی می شود."
همچنین قانون گذار در ادامه و در ماده 157 همین قانون مقرر می دارد: "نسبت به مودیان مالیات بر درآمد که در موعد مقرر از تسلیم اظهارنامه منبع درآمد خودداری نموده اند یا اصولا طبق مقررات این قانون مکلف به تسلیم اظهارنامه در سر رسید پرداخت مالیات نیستند مرور زمان مالیاتی پنج سال از تاریخ سر رسید پرداخت مالیات می باشد و پس از گذشتن پنج سال مذکور مالیات متعلق قابل مطالبه نخواهد بود، مگر این که ظرف این مدت درآمد مودی تعیین و برگ تشخیص مالیات صادر و حداکثر ظرف سه ماه پس از انقضای پنج سال مذکور برگ تشخیص صادره به مودی ابلاغ شود."
در صورتی که مودی اظهارنام مالیاتی خود را در مهلت مقرر، به سازمان امور مالیاتی اظهار نموده باشد؛ مطابق با ماده 156 قانون مالیات مستقیم، بعد از گذشت یک سال و همچنین گذر از دوره سه ماهه تعیین شده برای رسیدگی به این مورد، اظهارنامه مشمول قانون مرور زمان می گردد. در صورتی که مودی در مهلت زمان مشخص شده، سرباز زند، مرور زمانی مالیاتی وی مطابق با ماده 157 قانون مالیات مستقیم، یعنی حداکثر 5 سال و سه ماه محاسبه می گردد.
شرایط استفاده از قانون مرور زمان
همانطور که گفته شد؛ مرور زمان به مواعدی گفته می شود که پس از گذشت آن امکان شکایت، تعقیب، صدور حکم و یا اجرای مجازات وجود ندارد. جرایم مالیاتی از جمله جرایمی است که قواعد مرور زمان در آن اعمال می شود، اما این جرایم در رابطه با بحث مرور زمان مشمول شرایط خاصی هستند. لذا در این بخش از مقاله شرایط استفاده از قانون مرور زمان مورد بحث قرار می گیرد.
یکی از اصلی ترین شرایط استفاده از قانون مرور زمان، گذشت مدت زمان قانونی لازم است. به عنوان مثال مبنای محاسبه مرور زمان جرایم مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی حداکثر 4 ماه پس از سال مالیاتی می باشد. هم چنین لازم است که در این خصوص، مدت زمان لازم برای اعمال مروز زمان (حداکثر پنج سال و سه ماه) نیز گذشته باشد، تا بتوان مطالبه مالیات مذبور را مشمول مرور زمان دانست.
همچنین وجود نصاب قانونی از دیگر شرایطی است که جهت استفاده از قانون مرور زمان مالیاتی لازم است. مثلا چنانچه میزان جرایم مالیاتی از جمله بزه فرار مالیاتی یک میلیارد ریال یا بیش از آن باشد، مشمول مرور زمان نخواهند شد؛ اما در صورتی که این مبلغ، کمتر از یک میلیارد ریال باشد، قواعد مرور زمان راجع به این بزه جاری است.
مواردی که مشمول قانون مرور زمان نمی شوند
در قسمت های پیشین مقاله؛ به تفصیل راجع به مرور زمان جرایم در انواع مالیات ها مالیاتی صحبت شد و همچنین مدت زمان لازم برای قرار گرفتن در قانون مرور زمان و شرایط استفاده از قانون مرور زمان مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
اما چالش حائز اهمیتی که در این قسمت باید به پرداخته شود؛ آن است که آیا همه جرایم مالیاتی مشمول مرور زمان می شوند؟ در پاسخ به این پرسش باید بیان کرد خیر. در قانون مالیات های مستقیم، موارد متعددی وجود دارد که مشمول مرور زمان نمی شوند.
مواردی که مشمول قانون مرور زمان نمی شوند شامل مالیات بر درآمد حاصل از خرید، فروش، اجاره املاک، مالیات مربوط به دارایی شخصی افراد موضوع باب دوم قانون مالیات های مستقیم و همچنین مالیات بر ارزش افزوده و نیز جریمه ها اعم از جریمه های مالیاتی از مواردی است که مشمول مرور زمان نخواهند شد. همچنین، مالیات معادل یا بیش از صد میلیون تومان، نیز مشمول مرور زمان نمی شود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انواع و شرایط مرور زمان جرایم مالیاتی در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون اطلاع از انواع و شرایط مرور زمان جرایم مالیاتی پاسخ دهند.
پاسخ مشاور: باسلام. شمول مرور زمان در بزه فرار مالیاتی به میزان و میبغ این جرم بستگی دارد که جزئیات بیشتر در متن مقاله بیان شده است.