اوراق مشارکت شرکت

اوراق مشارکت شرکت به زبان ساده چیست

در پاسخ به این پرسش که اوراق مشارکت شرکت به زبان ساده چیست؛ به طور کلی می توان پاسخ داد که اوراق مشارکت، یکی از انواع اوراق بهادار است که توسط دولت و شرکت ها به منظور تامین مالی پروژه های مختلف صادر می شود. اوراق مشارکت اصولا قابلیت معامله و داد و ستد دارند. همچنین میزان سود و زمان سر رسید آن در زمان انتشار معین می شود.

به زبان ساده تر، دولت و شرکت ها برای اجرای پروژه های خود به پول نیاز دارند؛ لذا با انتشار اوراق مشارکت بخشی از سرمایه مورد نیاز خود را تامین می کنند. از طرفی صاحبان سرمایه نیز می توانند با خرید اوراق مشارکت، سرمایه خود را به دولت یا شرکت صادر کننده این اوراق سپرده و در قبال آن، سود دریافت کنند. 

در واقع دولت یا شرکت صادر کننده اوراق مشارکت با مشخص کردن مبلغ اسمی، تاریخ سررسید، سود و زمان پرداخت سود، این اوراق را در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهد. در این حالت؛ مرجع صادر کننده اوراق مشارکت، نه تنها در زمان های تعیین شده از محل درآمد خود به سرمایه گذاران سود می دهد؛ بلکه در زمان سر رسید، اصل پول سرمایه گذاران را به آن ها باز می گرداند.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

ویژگی‌‌ های اوراق مشارکت

همانطور که بیان شد؛ اوراق مشارکت یکی از انواع اوراق بهادار است که توسط دولت و شرکت ها به منظور تامین مالی پروژه های مختلف صادر می شود. اوراق مشارکت ویژگی هایی دارد که در این قسمت از مقاله، راجع به آن صحبت می شود. ویژگی های اوراق مشارکت به شرح ذیل می باشد:

پرداخت سود: پرداخت سود اوراق مشارکت در زمان های مشخص به صورت علی الحساب است. در واقع ناشر این اوراق پس از به پایان رسیدن پروژه مکلف است سود قطعی را محاسبه و در صورتی که مبلغ سود قطعی بیشتر باشد، ما به التفاوت آن را با سود علی الحساب به سرمایه گذاران پرداخت نماید. 

با نام و بی نام بودن: اوراق مشارکت می تواند به صورت با نام و یا بی نام صادر شود. در اوراق مشارکت با نام، اسم صاحب آن درج شده است، اما اوراق مشارکت بی نام در وجه حامل بوده و نام دارنده در آن درج نمی شود. لازم به ذکر است با نام یا بی نام بودن اوراق مشارکت در زمان پذیره نویسی اعلام می شود.

مالیات: سود اوراق مشارکت مشمول معافیت مالیاتی می شود.

درج قیمت اسمی: قیمت اسمی، بیانگر ارزش هر برگه اوراق مشارکت است. این قیمت باید بر اوراق درج شود. 

همچنین امکان معامله در بازار دوم، فاقد ریسک بودن و تضمین اصل و سود مبلغ سرمایه گذاری شده از دیگر ویژگی های اوراق مشارکت به شمار می آید. لازم به ذکر است که اوراق مشارکت دارای سود 18 تا 23 درصد می باشد که این سود اصولا به صورت به صورت ماهیانه، سه ماهه و یا سالیانه پرداخت می شود.

کدام شرکت ها مجاز به انتشار اوراق مشارکت هستند

مطابق قانون تجارت، تمامی شرکت ها مجاز به انتشار اوراق مشارکت نیستند و تنها برخی از شرکت ها، می توانند سرمایه شرکت خود را از این طریق تامین نمایند. لذا پرسش مهمی که در این راستا، برای بسیاری از اشخاص مطرح می شود آن است که کدام شرکت ها مجاز به انتشار اوراق مشارکت هستند؟ 

در پاسخ به این پرسش باید بیان کرد که شرکت های سهامی عام و خاص و شرکت های تعاونی در صورت وجود شرایط، مجاز به انتشار اوراق مشارکت می باشند. لازم به ذکر است شرکت های سهامی عام تنها در صورتی می توانند اوراق مشارکت منتشر نمایند که این موضوع به تصویب مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام و همچنین تصویب سازمان بورس اوراق بهادار رسیده باشد.

شایسته بیان است که منابع مالی حاصل از اوراق مشارکت، صرف طرح های انتفاعی دولت و همچنین طرح های سود آور ساختمانی، تولیدی و خدماتی می شود. همچنین نظارت بر نحوه انتشار اوراق مشارکت بر حسب بورسی یا غیربورسی بودن اوراق مشارکت، بر عهده بانک مرکزی و یا سازمان بورس اوراق بهادار می باشد. 

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

کدام نهادها و بانک ها اوراق مشارکت می فروشند

در قسمت پیشین مقاله بررسی شد که کدام شرکت ها مجاز به انتشار اوراق مشارکت هستند و اکنون در این بخش از مقاله، به این پرسش پاسخ داه می شود که کدام نهادها و بانک ها اوراق مشارکت می فروشند؟ به طور کلی؛ نهاد های ذیل مجاز به فروش اوراق مشارکت می باشند: 

شرکت های دولتی

شرکت های سهامی اعم از سهامی عام و خاص

شرکت های تعاونی تولیدی

موسسه ها و نهادهای عمومی غیردولتی

موسسه های عام المنفعه

شهرداری ها

وزارت اقتصاد و امور دارایی (به نیابت از دولت)

اوراق مشارکت حسب مورد از طریق بانک و یا سازمان بورس عرضه می شود و بانک ضامن به پرداخت اصل و سود اوراق می شود. گفتنی است در اوراق مشارکت بورسی، شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه؛ وظیفه پرداخت را به عهده دارد. این در حالی است که در اوراق مشارکت غیربورسی وظیفه پرداخت بر عهده بانک عامل فروش می باشد.

مزایا و معایب اوراق مشارکت شرکت

همانطور که قبلا بیان شد؛ اوراق مشارکت مزایا و معایب متعددی را به همراه دارد. لذا تمامی اشخاصی که قصد خرید و یا فروش این اوراق را دارند، باید ابتدا این مزایا و معایب را بشناسند. از همین رو، در این بخش از مقاله، مزایا و معایب اوراق مشارکت شرکت مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

سرمایه گذاری با مبلغ پایین، تضمین سود و اصل مبلغ، ریسک کم، معافیت مالیاتی، پرداخت سود قطعی در صورت سود بیشتر ناشر، قابلیت خرید و فروش در بورس، نقد شوندگی بالا از جمله مزایای خرید اوراق مشارکت و تامین سرمایه ارزان برای ناشر از جمله مزایای عرضه اوراق مشارکت شرکت به شمار می آید.

اما اوراق مشارکت در کنار مزایای متعدد، معایبی را نیز به همراه دارد. بازدهی کم، احتمال زیاد کاهش ارزش سرمایه اشخاص نسبت به نرخ تورم، داشتن زمان محدود و سررسید مشخص، نداشتن حق رای صاحب اوراق در مجامع و احتمال وجود ابهام در محاسبه سود از جمله معایب اوراق مشارکت شرکت محسوب می شود.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت انواع مختلفی دارد. این اوراق بر اساس قابلیت تبدیل، محل معامله و سایر عوامل به انواع مختلفی تقسیم می شوند. لذا؛ در این قسمت از مقاله، انواع اوراق مشارکت بیان و راجع به هر یک از این انواع، توضیحاتی ارائه می شود. انواع اوراق مشارکت به شرح ذیل می باشد:

اوراق مشارکت بورسی و غیربورسی: اوراق مشارکت بورسی به دسته ای از اوراق مشارکت اطلاق می شود که قابلیت معامله در بازار بورس و فرابورس را دارند. در مقابل اوراق مشارکت غیر بورسی قابلیت معامله در بازار های سرمایه را ندارند. اوراق مشارکت بانک مرکزی و اوراق مشارکت وزارتخانه ها و شرکت های دولتی در شمار اوراق مشارکت غیربورسی و اوراق مشارکت ساده، اوراق مشارکت قابل تبدیل و اوراق مشارکت قابل تعویض در شمار اوراق مشارکت بورسی قرار دارند.

اوراق مشارکت ساده: اوراق مشارکت ساده یکی از انواع اوراق مشارکت است که ناشر آن را موظف می کند در مواعد معین سود و در زمان سررسید، اصل سرمایه دارنده اوراق را به وی مسترد کند. اوراق مشارکت ساده قابل معامله در بازار بورس و فرابورس می باشد و می تواند با نام یا بی نام باشد.

اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام: همانطور که از نام آن مشخص است، این اوراق قابلیت تبدیل به سهام را دارند. اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام شرکت توسط شرکت سهامی عام منتشر می شود. دارنده این نوع از اوراق مشارکت؛ در صورتی که بعد از خرید آن متوجه سود دهی بیشتر شرکت ناشر شود، می تواند اوراق مشارکت خود را به سهام شرکت تبدیل کرده و از مزایای بیشتری بهره مند شود. لازم به بیان است اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام در ایران، چندان مورد استفاده قرار نمی گیرد.

اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام: این نوع از اوراق مشارکت در زمان سر رسید نهایی با سهام سایر شرکت های پذیرفته شده در سازمان بورس تعویض می شود. اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام توسط شرکت های سهامی عام منتشر می شود و در ایران چندان مورد استفاده قرار نمی گیرد.

اوراق مشارکت با نام و بی نام: همانطور که از آن نام این اوراق مشخص است؛ اوراق مشارکت با نام اوراق مشارکتی است که در آن نام دارنده این اوراق مشخص است، اما اوراق مشارکت بی نام دسته ای از اوراق مشارکت است که در وجه حامل بوده و در آن نام دارنده مشخص نشده است. هر کدام از این اوراق مشارکت؛ مزایا و معایبی دارند. نقل و انتقال آسان از جمله مزایا و سوء استفاده از اوراق مشارکت بی نام در صورت مفقودی یا سرقت از جمله معایب اوراق مشارکت بی نام محسوب می شود. همچنین، نقل و انتقال دشوار از جمله معایب و امنیت بالا از جمله مزایای اوراق مشارکت با نام به شمار می آید.

شرایط صدور و انتشار اوراق مشارکت توسط شرکت

همانطور که قبلا گفته شد؛ شرکت های سهامی عام و خاص و همچنین شرکت های تعاونی تولیدی مجاز به انتشار اوراق مشارکت می باشند، اما انتشار اوراق مشارکت توسط شرکت ها شرایط خاصی دارد. لذا در این قسمت از مقاله، راجع به شرایط صدور و انتشار اوراق مشارکت توسط شرکت بحث می شود.

به طور کلی؛ تصویب مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام و همچنین تصویب سازمان بورس اوراق بهادار یکی از شرایط صدور و انتشار اوراق مشارکت توسط این شرکت محسوب می شود. همچنین، دریافت مجوزهای لازم از جمله مجوز بانک مرکزی، از دیگر شرایط صدور و انتشار اوراق مشارکت توسط شرکت محسوب می شود.

لازم به بیان است که بر اساس ماده 9 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، تاریخ، شرایط و مراحل انتشار و عرضه اوراق به پیشنهاد ناشر و با موافقت بانک مرکزی، با توجه به شرایط بازار سرمایه تعیین می‌ شود. تمدید مهلت ‌عرضه با تایید بانک مرکزی امکان ‌پذیر است.

همچنین مستفاد از ماده 10 آیین نامه مذکور، با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین "‌ناشر" و "خریدار اوراق" ‌محقق می‌ شود. ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق می‌ تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش، جهت اجرای طرح و خرید و فروش هر گونه کالا،‌ خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام نماید. انتقال اوراق به اختیار تفویضی تحت عنوان وکالت خدشه وارد نمی‌ نماید و این رابطه تا سررسید اوراق، بین ناشر و ‌دارندگان اوراق نافذ و معتبر است.

مراحل و نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت 

در قسمت های پیشین مقاله؛ به طور مفصل راجع به اوراق مشارکت صحبت شد. اکنون در این بخش از مقاله، مراحل و نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. به طور کلی؛ خرید اوراق مشارکت به دو صورت انجام می شود: 1- خرید اوراق مشارکت بورسی 2- خرید اوراق مشارکت غیر بورسی.

خرید اوراق مشارکت بورسی: متقاضیان جهت خرید اوراق مشارکت بورسی، ابتدا می بایست کدبورسی دریافت نمایند. سپس اشخاص متقاضی می توانند به سامانه آنلاین کارگزاری خود مراجعه و نسبت به خرید اوراق مشارکت بورسی اقدام نمایند. لازم به ذکر است که شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق و تسویه وجوه، سودهای دوره ای و علی الحساب اوراق مشارکت را به حساب اعلامی سپرده گذار واریز می نماید.

خرید اوراق مشارکت غیربورسی: متقاضیان به منظور خرید اوراق مشارکت غیر بورسی می توانند با به همراه داشتن مدارک مورد نیاز؛ به یکی از شعب بانک های عامل مراجعه و اوراق مشارکت غیربورسی را خریداری نمایند. 

فروش اوراق مشارکت: اشخاصی که قصد فروش اوراق مشارکت غیربورسی را دارند، می توانند همراه با مدارک لازم به یکی از شعب بانک های عامل مراجعه و اوراق مشارکت غیربورسی خود را بفروشند. همچنین اشخاصی که قصد فروش اوراق مشارکت بورسی را دارند، باید به کارگزاری بورس اوراق بهادار مراجعه و یا از طریق سامانه معاملاتی آنلاین اوراق مشارکت بورسی را خود را به فروش برسانند. لازم به ذکر است که فروش اوراق مشارکت بورسی همانند خرید آن مستلزم دریافت کد بورسی می باشد.

اوراق قرضه چه تفاوت‌ هایی با اوراق مشارکت دارد؟

اوراق قرضه و اوراق مشارکت هر دو در شمار اوراق بهادار قرار دارند و ابزاری برای تامین مالی پروژه های مختلف محسوب می شوند. اوراق قرضه و اوراق مشارکت در کنار شباهت های بسیار، تفاوت هایی نیز با یکدیگر دارند، از این رو، در این قسمت، بررسی می شود که اوراق قرضه چه تفاوت هایی با اوراق مشارکت دارد؟ 

در اوراق قرضه، بهره مشخص تعیین می شود، اما در اوراق مشارکت، نرخ سود به صورت قطعی مشخص نیست. همین امر موجب شده انتشار اوراق قرضه از نظر بانکداری اسلامی جایز نباشد، این در حالی است که انتشار اوراق مشارکت کاملا شرعی و قانونی است. همچنین وجوه دریافتی در اوراق مشارکت باید در پروژه خاص عمرانی و تولیدی به مصرف برسد و سود قطعی آن در پایان پروژه به سرمایه گذار پرداخت شود. در حالی که ناشر اوراق قرضه می تواند سرمایه حاصل از فروش این اوراق را در هر پروژه ای به مصرف برساند.

اوراق مشارکت شامل یک سود علی الحساب و یک سود قطعی می شود، اما در اوراق قرضه این طور نیست. در واقع دارنده اوراق قرضه در زمان سررسید تنها اصل سرمایه خود را دریافت می کند؛ در حالی که دارنده اوراق مشارکت در زمان سررسید علاوه بر اصل سرمایه، سود قطعی را نیز دریافت می کند. (البته سود قطعی زمانی به دارنده اوراق مشارکت اعطا می شود که سود پروژه بیش از سود علی الحساب پرداختی باشد).

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه خرید اوراق مشارکت شرکت​​ در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه خرید اوراق مشارکت شرکت​ پاسخ دهند.