برای مشاوره نحوه استفاده حق تقدم خرید سهام
برای مشاوره نحوه استفاده حق تقدم خرید سهام
مستفاد از ماده 24 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن را در شرکت سهامی مشخص می نماید. در واقع ورقه سهم سند قابل معاملهای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد.
در زمان افزایش سرمایه و فروش سهام شرکت برای سهامداران حقی به نام حق تقدم خرید سهام شرکت ایجاد می شود. در واقع حق تقدم خرید سهام یکی از حقوق قانونی سهامداران شرکت محسوب می شود. لذا سهامداران باید با این حق قانونی خود به طور کامل آشنا باشند.
از همین رو؛ در این مقاله، ابتدا به دو پرسش مهم حق تقدم خرید سهام چیست؟ و حق تقدم سهام در بازار بورس چیست؟ پاسخ داده می شود. سپس، مزایا و معایب حق تقدم سهام، مهلت استفاده از این حق و فرمول محاسبه حق تقدم خرید سهام بررسی می شود و پس از آن نحوه استفاده از حق تقدم خرید سهام بیان می شود. در نهایت پس از ارائه مطالبی راجع به دریافت گواهینامه حق تقدم سهام، تبدیل حق تقدم به سهام و همچنین خرید و فروش این حق، در قسمت پایانی مقاله، راجع به نحوه پرداخت حق تقدم سهام توضیحاتی ارائه می شود.
حق تقدم خرید سهام چیست
احتمالا سهامداران شرکت در زمان افزایش سرمایه شرکت عبارت حق تقدم خرید سهام را شنیده اند، اما ممکن است بسیاری از آن ها ندانند این حق چیست؟ لذا در این قسمت از مقاله این موضوع مورد بررسی قرار می گیرد و به این پرسش پاسخ داده می شود که اصلا حق تقدم خرید سهام چیست؟
حق تقدم یکی از حقوق قانونی سهامداران محسوب می شود. در واقع زمانی که شرکت قصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران را دارد اوراقی را به نام سهام برای فروش منتشر می کند که سهامداران فعلی شرکت برای خرید این سهام دارای اولویت و حق تقدم هستند. به این حق، حق تقدم خرید سهام گفته می شود.
هر یک از سهامداران با توجه به درصد مالکیت سهام خود در شرکت و همچنین درصد افزایش سرمایه شرکت نسبت به تعداد مشخصی از سهام حق تقدم دارند. مطابق ماده 166 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، در خرید سهام جدید صاحبان سهام شرکت به نسبت سهامی که مالکند حق تقدم دارند و این حق قابل نقل و انتقال است.
حق تقدم سهام در بازار بورس چیست
شرکت هایی که در بازار های بورسی فعالیت دارند، می توانند از طریق افزایش سرمایه مزایای متعددی را به دست آورند. افزایش نقدینگی و دستیابی به منابع مالی جدید، سرمایه گذاری های جدید، تولید بیشتر، پرداخت بدهی های شرکت و افزایش تقاضای سهام در بازار از جمله مزایای افزایش سرمایه برای شرکت محسوب می شود.
افزایش سرمایه در شرکت ها از جمله شرکت های بورسی از طریق روش های مختلفی امکان پذیر است. یکی از این روش ها افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران می باشد. در صورتی که شرکت از این روش سرمایه خود را افزایش دهد حقی به نام حق تقدم سهام برای سهامداران شرکت به وجود می آید. لذا در ادامه به این پرسش پاسخ داده می شود که حق تقدم سهام در بازار بورس چیست؟
زمانی که شرکت های بورسی قصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران را داشته باشند نسبت به انتشار سهام برای فروش اقدام می نمایند. در این حالت سهامداران فعلی به نسبت سهمی که در شرکت دارند، برای خرید سهام جدید اولویت دارند. این حق سهامداران حق تقدم نامیده می شود.
مزایا و معایب حق تقدم سهام
حق تقدم سهام مزایا و معایب متعددی را با خود به همراه دارد. لذا در این بخش از مقاله مزایا و معایب حق تقدم سهام مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. در اغلب اوقات، انتشار سهام جدید با قیمت پایین و افزایش تعداد سهام شرکت باعث کاهش قیمت سهام شرکت می شود. همچنین با ورود سهامداران جدید میزان قدرت و نفوذ پذیری سهامداران سابق کاهش می یابد. تمام این موارد خطری است که سهامداران قبلی را تهدید می کند و در واقع منجر به زیان آن ها می باشد.
ایجاد حق تقدم برای سهامداران شرکت تا حد بسیاری به حل این مشکل کمک کرده است. در واقع حق تقدم سهام باعث جلوگیری از کاهش قیمت سهام شرکت بر اثر افزایش تعداد سهام و همچنین افزایش نفوذ سهامداران قبلی در شرکت می شود. علاوه بر این هزینه کمتر فروش سهام به سهامدارانی که حق تقدم دارند از دیگر مزایای حق تقدم سهام به شمار می آید.
همچنین در رابطه با معایب حق تقدم سهام باید بیان کرد، در برخی موارد سهامداران قبلی به دلیل عدم توانایی مالی یا حتی بی اطلاعی از وجود حق تقدم سهام نمی توانند این حق خود را اعمال نمایند؛ لذا عدم استفاده از این حق می تواند منجر به کاهش نفوذ سهامدار، کاهش قیمت سهام شرکت و در نتیجه متضرر شدن سهامدار شود.
مهلت استفاده از حق تقدم سهام
ممکن است برای بسیاری از سهامدارانی که از حق تقدم سهام برخوردار هستند؛ این پرسش مطرح شود که تا چه زمانی می توانند از این حق خود استفاده نمایند؟ به عبارت دیگر؛ مهلت استفاده از حق تقدم سهام چقدر است؟ لذا در ادامه به این پرسش پاسخ داده می شود.
مطابق قانون، مهلت استفاده از حق تقدم سهام، حداقل شصت روز می باشد. لازم به ذکر است مهلت مذکور از روزی شروع می شود که برای پذیره نویسی تعیین شده است. چنانچه شخص در مهلت مقرر حق تقدم خود را اعمال نکند، در واقع شخص از حق تقدم خویش اعراض (صرف نظر) کرده است. در این راستا؛ ماده 166 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مقرر می دارد، «در خرید سهام جدید صاحبان سهام شرکت به نسبت سهامی که مالکند حق تقدم دارند و این حق قابل نقل و انتقال است مهلتی که طی آن سهامداران می توانند حق تقدم مذکور را اعمال کنند کمتر از شصت روز نخواهد بود. این مهلت از روزی که برای پذیره نویسی تعیین میگردد؛ شروع میشود.»
همچنین در شرکت های سهامی عام، صاحبان سهام بی نام می بایست برای دریافت گواهینامه حق خرید سهامی که حق تقدم در خرید آن را دارند؛ ظرف مهلت معین که نباید کمتر از بیست روز باشد به مراکزی که از طرف شرکت تعیین می گردد مراجعه نمایند. در رابطه با این موضوع ماده 170 قانون مذکور بیان می کند، در شرکت های سهامی عام پس از اتخاذ تصمیم راجع به افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید باید آگهی منتشر و در آن قید شود که صاحبان سهام بی نام برای دریافت گواهینامه حق خرید سهامی که حق تقدم در خرید آن را دارند؛ ظرف مهلت معین که نباید کمتر از بیست روز باشد به مراکزی که از طرف شرکت تعیین و در آگهی قید شده است مراجعه کنند.
برای صاحبان سهام با نام گواهینامه های حق خرید باید توسط پست سفارشی ارسال گردد. در نهایت مستند به ماده 172 قانون مذکور در صورتی که صاحبان سهام از حق تقدم خود ظرف مهلت مقرر استفاده نکنند؛ حسب مورد تمام یا باقی مانده سهام جدید عرضه و به متقاضیان فروخته خواهد شد.
فرمول محاسبه حق تقدم خرید سهام
به طور کلی بهره مندی از حق تقدم خرید سهام به نسبت سهمی است که اشخاص در شرکت دارند. در واقع هرچه اشخاص سهم بیشتری در شرکت داشته باشند، حق تقدم خرید سهام آن ها نیز بیشتر می باشد. فرمول محاسبه حق تقدم خرید سهام به شرح ذیل می باشد:
به عنوان مثال چنانچه سرمایه شرکتی 200 میلیون است و مجمع عمومی فوق العاده این شرکت تصمیم گرفته از طریق افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، سرمایه شرکت را به یک میلیارد (5 برابر) برساند، در این حالت چنانچه شخصی قبل از افزایش سرمایه، 20 میلیون سهام داشته باشد (یعنی 10 درصد سهام شرکت) در این حالت مطابق فرمول فوق این شخص به اندازه 100 میلیون (10 درصد) حق تقدم خواهد داشت.
نحوه استفاده از حق تقدم خرید سهام
در قسمت های پیشین مقاله حق تقدم خرید سهام شرکت شناخته شد. همچنین به تفصیل راجع به مزایا و معایب این حق، مهلت استفاده از آن و فرمول محاسبه حق تقدم خرید سهام صحبت شد و اکنون در این بخش از مقاله نحوه استفاده از حق تقدم خرید سهام مورد مطالعه قرار می گیرد.
نحوه استفاده از حق تقدم خرید سهام بدین صورت است که پس از تصویب افزایش سرمایه توسط مجمع عمومی فوق العاده، شرکت فرم گواهی حق تقدم را سهام را در اختیار سهامداران قرار می دهد. در این حالت چنانچه سهامدار نسبت به اعمال حق تقدم خویش مایل باشد می بایست در مدت زمانی که شرکت اعلام می کند؛ این فرم را تکمیل و به شرکت ارسال نماید.
اشخاص به نسبت سهم خود در شرکت و مطابق فرمولی که در قسمت های پیشین مقاله ارائه شد؛ دارای حق تقدم هستند و این حق قابل سلب می باشد. همچنین، همانطور که بیان شد، اشخاص می توانند حق تقدم سهام خود را به فروش برسانند یا از آن اعراض نمایند.
دریافت گواهینامه حق تقدم سهام
پس از تصویب افزایش سرمایه توسط مجمع عمومی فوق العاده، شرکت فرم گواهی حق تقدم را سهام را در اختیار سهامداران قرار می دهد. سهامداران به منظور دریافت گواهینامه حق تقدم سهام می توانند به سایت شرکت مدنظر مراجعه و فرم الکترونیکی گواهینامه را دریافت نمایند.
پس از دریافت و تکمیل فرم گواهینامه حق تقدم سهام، اشخاص می توانند این فرم را به صورت اینترنتی یا از طریق اداره پست برای شرکت ارسال نمایند. لازم به ذکر است فرم گواهینامه حق تقدم سهام باید در مدت زمانی که شرکت اعلام می کند ارسال شود. مستند به ماده 171 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، گواهینامه حق خرید سهم مذکور در ماده فوق باید مشتمل بر نکات زیر باشد:
نام و شماره ثبت و مرکز اصلی شرکت.
مبلغ سرمایه فعلی و هم چنین مبلغ افزایش سرمایه شرکت.
تعداد و نوع سهامی که دارنده گواهینامه حق خرید آن را دارد با ذکر مبلغ اسمی سهم و حسب مورد مبلغ اضافه ارزش آن.
نام بانک و مشخصات حساب سپرده ای که وجوه لازم باید در آن پرداخته شود.
مهلتی که طی آن دارنده گواهینامه می تواند از حق خرید مندرج در گواهینامه استفاده کند.
هر گونه شرایط دیگری که برای پذیره نویسی مقرر شده باشد.
همچنین بر اساس تبصره ماده مذکور، گواهینامه حق خرید سهم باید به همان ترتیبی که برای امضای اوراق سهام شرکت مقرر است به امضاء برسد. لازم به ذکر است مهلت استفاده از حق تقدم در گواهینامه حق تقدم سهام از مواردی است که در این گواهی نامه قید شده است.
تبدیل حق تقدم به سهم
فرایند تبدیل حق تقدم به سهم به چه صورت است؟ در پاسخ به این پرسش باید بیان کرد پس از تصویب افزایش سرمایه توسط مجمع عمومی فوق العاده، شرکت فرم گواهی حق تقدم را سهام را در اختیار سهامداران قرار می دهد. سهامداران به منظور دریافت گواهینامه حق تقدم سهام می توانند به سایت شرکت مدنظر مراجعه و فرم الکترونیکی گواهینامه را دریافت نمایند.
پس از تکمیل و ارسال فرم گواهینامه حق تقدم سهام به شرکت در مهلت مشخص (حداقل 60 روز) و همچنین پرداخت ارزش اسمی سهام (هر سهم 100 تومان) و در نهایت تایید و ثبت سازمان بورس و اوراق بهادار سهام و حق تقدم به سهام عادی تبدیل می شود.
آگهی افزایش سرمایه شرکت می بایست در سامانه کدال به ثبت برسد. همچنین دارندگان حق تقدم می توانند از طریق درگاه یکپارچه ذی نفعان از حق تقدم خود آگاه شوند و این حق خود را به سهم تبدیل نمایند. لازم به ذکر است تبدیل حق تقدم به سهام فرایندی است که چندین ماه زمان میبرد.
خرید و فروش حق تقدم سهام
آیا خرید و فروش حق تقدم سهام امکان پذیر است؟ در پاسخ به این پرسش باید بیان کرد؛ بله، مطابق ماده 166 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، حق تقدم سهام قابل نقل و انتقال می باشد. در واقع اشخاصی که از حق تقدم سهام برخوردار هستند؛ می توانند این حق خویش را به فروش برسانند.
ذکر است اشخاص می توانند حق تقدم سهام خود را هم به سهامداران و هم به اشخاص غیر سهامدار بفروشند. مهلت خرید و فروش حق تقدم های استفاده نشده بعد از اتمام مهلت 60 روزه پذیره نویسی و با اعلام قبلی شرکت آغاز می شود. اشخاصی که قصد خرید حق تقدم و سهام شرکت را دارند؛ می توانند با پرداخت هزینه حق تقدم و مبلغ اسمی سهام نسبت به انجام این امر اقدام نمایند.
لازم به ذکر است حق تقدم سهام قابل سلب نیز می باشد و مجمع عمومی فوق العاده می تواند حق تقدم صاحبان سهام را نسبت به پذیره نویسی تمام یا قسمتی از سهام جدید آنان سلب نماید. در این راستا ماده 167 قانون مذکور مقرر می دارد: «مجمع عمومی فوق العاده که افزایش سرمایه را از طریق فروش سهام جدید تصویب میکند یا اجازه آن را به هیات مدیره می دهد حق تقدم صاحبان سهام را نسبت به پذیره نویسی تمام یا قسمتی از سهام جدید از آنان سلب کند به شرط آن که چنین تصمیمی پس از قرائت گزارش هیات مدیره و گزارش بازرس یا بازرسان شرکت اتخاذ گردد وگرنه باطل خواهد بود.»
البته مستفاد از تبصره ماده مذکور، سلب حق تقدم حتما باید همراه با معرفی شخص یا اشخاصی که سهام جدید برای تخصیص به آن ها در نظر گرفته شده است باشد. به عنوان مثال حق تقدم از شخص الف به نفع شخص ب سلب شده است.(لزوم سلب حق تقدم به نفع شخص معین)
نحوه پرداخت حق تقدم سهام
همانطور که بیان شد؛ اشخاصی که قصد اعمال حق تقدم سهام را دارند، می بایست در مدت زمان مشخص نسبت به تکمیل و ارسال فرم گواهینامه حق تقدم سهام شرکت اقدام نمایند. پس از انجام این مراحل نوبت به پرداخت می رسد لذا در این قسمت از مقاله نحوه پرداخت حق تقدم سهام مورد بررسی قرار می گیرد.
سهامداران شرکت پس از تکمیل و ارسال فرم گواهینامه حق تقدم سهام شرکت باید مبلغ اسمی سهام شرکت را به حساب شرکت واریز نمایند. لازم به ذکر است این مبلغ می بایست به آن حساب بانکی شرکت در فرم گواهینامه حق تقدم سهام قید شده است واریز شود.
در نهایت پس از پرداخت ارزش اسمی سهام توسط سهامداران و تایید سازمان بورس و اوراق بهادار سهام حق تقدم به سهام عادی تبدیل می شود. شایسته ذکر است ارزش هر سهم مبلغی است که روی ورقه سهم درج شده است. این مبلغ در اساسنامه برای هر سهم تعیین می شود. مطابق قانون تجارت، ارزش اسمی هر سهام 100 تومان می باشد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه استفاده حق تقدم خرید سهام در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون اطلاع از نحوه استفاده حق تقدم خرید سهام پاسخ دهند.
پاسخ مشاور: باسلام. زمانی که شرکت قصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران را دارد اوراقی را به نام سهام برای فروش منتشر می کند که سهامداران فعلی شرکت برای خرید این سهام دارای اولویت و حق تقدم هستند. به این حق، حق تقدم خرید سهام گفته می شود که جزئیات بیشتر در متن مقاله بیان شده است.