ماهیت حساب ها در حسابداری

ماهیت حسابها در حسابداری به زبان ساده چیست

به طور کلی؛ ترازنامه یک معادله حسابداری است که در سمت راست آن دارایی ها (حساب با ماهیت بدهکار) و در سمت چپ آن بدهی و سرمایه (حساب با ماهیت بستانکار) قرار می گیرد. در واقع نحوه ثبت افزایش یا کاهش هر حساب در ترازنامه به ماهیت آن بستگی دارد. 

در این راستا؛ برای بسیاری از افراد این سوال مطرح می شود که ماهیت حسابها در حسابداری به زبان ساده چیست؟ در پاسخ به این سوال، باید بیان کرد که ماهیت حساب ها در حسابداری شرکتها بدین معناست که هر رویداد حسابداری اعم از افزایشی و یا کاهشی در کدام سمت یک حساب یا معادله حسابداری، راست (بدهکار) و چپ (بستانکار) به ثبت برسد.

در واقع؛ ماهیت هر حساب بیانگر آن است که مانده حساب بدهکار است یا بستانکار. به عبارت دیگر مانده حساب تابع ماهیت حساب است. اضافه شدن به مقادیر حساب ‌های بدهکار، در ستون بدهکار ثبت می‌ شود و کاهش در مقادیر حساب ‌های بدهکار در ستون بستانکار ثبت می گردد. به عبارت دیگر، افزایش هر دارایی در سمت راست حساب (بدهکار) ثبت و کاهش هر دارایی در سمت چپ حساب (بستانکار) تاثیر گذار خواهد بود.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

انواع ماهیت حساب ها در حسابداری

در قسمت پیشین مقاله؛ ماهیت حساب ها در حسابداری بررسی شد و بیان گردید که ماهیت حساب در حسابداری بدین معناست که هر رویداد حسابداری اعم از افزایشی و یا کاهشی در کدام سمت یک حساب، راست (بدهکار) و چپ (بستانکار) به ثبت برسد. اکنون؛ در این بخش از مقاله، انواع ماهیت حساب ها در حسابداری مورد بحث قرار می گیرد.

حساب ها دارای دو ماهیت بدهکار و بستانکار می باشند؛ اما در حال حاضر؛ متخصصین علم حسابداری ماهیت های دیگری نیز برای این ماهیت های دیگری نیز برای حساب ها در نظر گرفته اند. به طور کلی؛ حساب با ماهیت بدهکار، حساب با ماهیت بستانکار، حساب با ماهیت دو گانه و حساب با ماهیت خنثی از انواع ماهیت حساب ها در حسابداری محسوب می شوند. در ادامه، هر یک از این انواع به تفکیک مورد بررسی قرار می گیرد.

حساب با ماهیت بدهکار: به حساب هایی که در سمت راست معادله حسابداری قرار دارند؛ حساب با ماهیت بدهکار گفته می شود. کلیه دارایی شرکت یا موسسه، حساب با ماهیت بدهکار دارند. دارایی های ثابت، دارایی های جاری، موجودی کالا، موجودی نقدی بانک، حساب های دریافتنی، هزینه ها و بهای تمام شده کالا همگی زیر مجموعه حساب با ماهیت بدهکار محسوب می شوند. 

حساب با ماهیت بستانکار: به حساب هایی که در سمت چپ معادله حسابداری قرار دارند؛ حساب با ماهیت بستانکار گفته می شود. به طور کلی؛ حساب هایی که ماهیت بدهکار دارند؛ حساب با ماهیت بستانکار به شمار می آیند. در واقع؛ مانده این حساب ها باید بستانکار باشد. حساب های پرداختنی، بدهی های جاری و بلند مدت، تسهیلات، سرمایه، درآمد و فروش زیر مجموعه حساب با ماهیت بستانکار محسوب می شوند. 

حساب با ماهیت دوگانه: حساب های با ماهیت دو گانه حساب هایی هستند که می توانند در سمت راست یا چپ معادله حسابداری قرار گیرند. در واقع در این حساب؛ می توان افزایش یا کاهش موجودی را به عنوان بدهکار یا بستانکار به ثبت رساند. حساب جاری شرکا نمونه ای از حساب با ماهیت دو گانه شناخته می شود. 

حساب با ماهیت خنثی: حساب های با ماهیت خنثی حساب هایی هستند که نه ماهیت بدهکار و نه ماهیت بستانکار دارند. این حساب ها نیز می توانند در دو طرف معادله حسابداری به ثبت برسند. حساب های انتظامی، حساب های تعدیلی در شمار حساب با ماهیت خنثی قرار دارند.

ماهیت بدهی، سود و دارایی در حسابداری

همانطور که بیان شد؛ به طور کلی، حساب با ماهیت بدهکار، حساب با ماهیت بستانکار، حساب با ماهیت دو گانه و حساب با ماهیت خنثی از انواع ماهیت حساب ها در حسابداری محسوب می شوند. لذا پرسشی که در این بخش مطرح می شود؛ آن است که ماهیت بدهی، سود و دارایی در حسابداری چیست؟

در پاسخ به این پرسش؛ باید بیان کرد که کلیه دارایی شرکت یا موسسه، حساب با ماهیت بدهکار دارند. با توجه به این تعریف، سود و دارایی در حسابداری ماهیتی بدهکار دارد. نظر به ماهیت بدهکار بودن سود و دارایی در حسابداری، این موارد در سمت راست معادله حسابداری نگاشته می شود. لازم به ذکر است سود در حسابداری از حاصل کسر هزینه ها از درآمد به دست می آید.

اما حساب هایی بدهکاری شرکت محسوب می شوند؛ حساب با ماهیت بستانکار به شمار می آیند. در واقع مانده این حساب ها باید بستانکار باشد. با توجه به تعریف مذکور، بدهی در حسابداری ماهیتی بستانکار دارد. لازم به ذکر است که با توجه به ماهیت بستانکار بودن بدهی، این موارد در سمت چپ معادله حسابداری نگاشته می شود.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

ماهیت فروش، خرید و پیش پرداخت در حسابداری

پس از شناخت ماهیت بدهی، سود و دارایی در حسابداری در قسمت قبل، در این قسمت راجع به ماهیت فروش، خرید و پیش پرداخت در حسابداری صحبت می شود. برای شناخت ماهیت فروش در حسابداری لازم است ابتدا با حساب فروش آشنا شد. حساب فروش به حسابی گفته می شود که معادل قیمت فروش کالا هایی که در طول دوره مالی به طور نقد یا نسیه به فروش می رسند، بستانکار می شود. با توجه به تعریف مذکور، حساب فروش ماهیتی بستانکار دارد. در واقع این حساب با ثبت بستانکار افزایش یافته و با ثبت بدهکار کاهش می یابد.

برای شناخت ماهیت خرید در حسابداری؛ نیز ابتدا باید با مفهوم حساب خرید آشنا شد. حساب خرید حسابی است که بهای کالاهای خریداری شده در یک دوره مالی؛ اعم از خرید نقد یا نسیه در آن ثبت می گردد. با توجه به آن که با خرید کالا ثبت حسابداری بدهکار می شود، لذا حساب خرید در حسابداری ماهیتی بدهکار دارد. در واقع این حساب با ثبت بدهکار افزایش و با ثبت بستانکار کاهش خواهد یافت.

همچنین؛ در رابطه با ماهیت پیش پرداخت در حسابداری باید بیان کرد در پیش پرداخت، مبلغ به صورت یک جا برای مدتی در آینده پرداخت می شود. در واقع پیش پرداخت مبلغی است که نزد یک شخص گذاشته می شود و این مبلغ پس از دریافت کالا و یا خدمات از ستون بدهکار کسر و به ستون بستانکار اضافه می شود. لذا پیش پرداخت ماهیتی بدهکار دارد.

ماهیت حساب دریافتنی و پرداختنی در حسابداری

برای شناخت ماهیت حساب دریافتنی و پرداختنی در حسابداری؛ ابتدا باید با مفهوم حساب دریافتنی و پرداختنی آشنا شد. حساب‌ دریافتنی به موجودی پولی گفته می شود که یک شرکت کالا یا خدماتی تحویل داده شده یا استفاده می ‌شود، اما هنوز توسط مشتریان پرداخت نشده است.

در واقع حساب دریافتنی، شامل صورت حساب معوقی است که یک شرکت دارد یا پولی است که مشتریان به شرکت بدهکار هستند. در این نوع حساب، مشتری به پرداخت بدهی خود تعهد دارد. حساب های دریافتنی به عنوان دارایی در ترازنامه شرکت ثبت گردیده؛ فلذا ماهیتی بدهکار دارد. با توجه به ماهیت بدهکار بودن حساب دریافتنی، این حساب در سمت راست معادله حسابداری قرار خواهد گرفت.

اما حساب پرداختنی نشان ‌دهنده بدهی ‌ها و تعهدات مالی است که یک شرکت یا فرد نسبت به دیگران دارد و موظف به پرداخت آن ها در آینده است. لذا حساب پرداختنی در ماهیتی بدهکار دارد. با توجه به ماهیت بدهکار حساب پرداختنی، این حساب در سمت چپ معادله حسابداری قرار می گیرد.

جدول ماهیت حساب ها در حسابداری pdf

در قسمت های پیشین مقاله؛ ماهیت حساب ها در حسابداری به زبان ساده و انواع ماهیت حساب ها در حسابداری شناخته شد. همچنین؛ ماهیت بدهی، سود و دارایی در حسابداری، ماهیت فروش، خرید و پیش پرداخت در حسابداری و ماهیت حساب دریافتنی و پرداختنی در حسابداری مورد مطالعه قرار گرفت. اکنون در این بخش از مقاله جدول ماهیت حساب ها در حسابداری pdf ارائه می شود تا افراد با مطالعه این جدول pdf نسبت به ماهیت حساب ها آگاهی یابند.

 

همانطور که بیان شد؛ حساب با ماهیت بدهکار، حساب با ماهیت بستانکار، حساب با ماهیت دو گانه و حساب با ماهیت خنثی از انواع ماهیت حساب ها در حسابداری محسوب می شوند. جدول فوق ماهیت انواع حساب و همچنین طبقه بندی حساب و محل ارائه آن را نشان می دهد.

نحوه تشخیص ماهیت حسابها

به طور کلی؛ ماهیت حساب تعیین می کند که هر حساب در کدام سمت معادله قرار گیرد. در واقع همانطور که بیان شد؛ حساب هایی با ماهیت بدهکار در سمت راست معادله و حساب هایی با ماهیت بستانکار در سمت چپ معادله قرار می گیرند، اما چگونه می توان ماهیت حساب ها را تشخیص داد؟ به عبارت دیگر نحوه تشخیص ماهیت حسابها به چه صورت است؟

برای تشخیص ماهیت حسابها ابتدا باید بررسی شود که آن حساب ارزشی را به شرکت اضافه کرده یا از آن کسر نموده است. در صورتی که حسابی به ارزش شرکت یا موسسه اضافه کند؛ آن حساب ماهیت بدهکار دارد، اما چنانچه حساب از ارزش شرکت یا موسسه کم کند؛ آن حساب ماهیت بستانکار دارد.

در واقع، در حساب های با ماهیت بدهکار غالبا مانده حساب بدهکار است. لازم به ذکر است که افزایش در این حساب ‌ها باید درسمت بدهکار، و کاهش آن‌ ها در سمت بستانکار معادله قرار می‌ گیرد؛ اما حساب با ماهیت بستانکار غالبا مانده بستانکار دارد. این حساب در صورت افزایش، در سمت بستانکار و در صورت کاهش، در سمت بدهکار قرار می‌ گیرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه تشخیص ماهیت حساب ها در حسابداری​​ در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون اطلاع از نحوه تشخیص ماهیت حساب ها در حسابداری پاسخ دهند.