نماینده قانونی شرکت

تعریف نمایندگی در قانون مدنی چیست

در لغت نماینده بر شخصی اطلاق می شود که از طرف شخص دیگر برای مذاکره در امری یا انجام کاری معین شده باشد، اما تعریف نمایندگی در قانون مدنی چیست؟ در عالم حقوق نیز نمایندگی، معنایی مشابه معنای لغوی آن دارد و نماینده حقوقی به شخصی اطلاق می شود که اقدام به انجام عمل حقوقی به نام و به حساب شخص دیگر و به منظور تامین اهداف او می نماید.

نمایندگی در حقوق را می توان به 4 دسته تقسیم کرد که شامل نمایندگی قانونی، نمایندگی قضایی، نمایندگی قرارادی و نمایندگی ایقاعی می باشند. مطابق ماده 196 قانون مدنی ایران، کسی که معامله می کند آن معامله برای خود آن شخص محسوب می شود، مگر این که در موقع عقد خلاف آن را تصریح نماید یا بعد خلاف آن ثابت شود. همچنین مطابق قانون چنانچه نماینده قصد اقامه دعوا در دادگاه ها و مراجع قضایی را داشته باشد، لازم است مدارک مثبت سمت نمایندگی خود را ارائه دهد.

به عنوان مثال؛ چنانچه وکیل قصد اقامه دعوا به نمایندگی از موکل خود را داشته باشد، لازم است وکالت نامه خود را ارائه دهد. لازم به ذکر است نمایندگی و قائم مقامی دو مفهوم متفاوت هستند. قائم مقام شخصی است که جانشین اصیل است و دارای همان حقوق و تکالیف می باشد. وراث، قائم مقام متوفی و مدیر تصفیه، قائم مقام تاجر ورشکسته محسوب می شوند، اما نماینده شخصی است که اقدام به انجام عمل حقوقی به نام و به حساب شخص دیگر و به منظور تامین اهداف او می نماید. وکیل، پدر و جد پدری و امین غائب مفقود الاثر از مثال های نماینده می باشند. هم چنین، در پاسخ به این سوال که نماینده قانونی شخص حقیقی کیست؛ هم می توان بیان داشت که این افراد، شامل وکیل پایه یک دادگستری یا وکیل مرکز مشاوران قوه قضاییه، مشاوران پروانه دار حقوقی، نمایندگان حقوقی وزارتخانه ها و غیره می باشند.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

انواع نمایندگی در قانون ایران

در قسمت های پیشین مقاله بیان شد که نمایندگی در حقوق را می توان به 4 دسته تقسیم کرد. نمایندگی قانونی، نمایندگی قضایی، نمایندگی قراردادی و نمایندگی ایقاعی از انواع نمایندگی در قانون ایران می باشند. اکنون در این قسمت به بررسی هر کدام از این موارد پرداخته می شود. 

نمایندگی قانونی یا نمایندگی به مفهوم اخص: در نمایندگی قانونی یا نمایندگی به مفهوم اخص، اراده هیچ یک از طرفین اعم از اصیل و نماینده در اعطای این نوع از نمایندگی اثری ندارد. نمایندگی پدر و جد پدری بر فرزند صغیر، مجنون، و محجور که در قانون مدنی تحت عنوان ولایت قهری پدر و جد پدری شناخته می شود، نمایندگی قانونی محسوب می شود.

نمایندگی قضایی: مواردی وجود دارد که به موجب رای دادگاه شخصی به عنوان نماینده شخص دیگر انتخاب می شود که به این نوع از نمایندگی که نماینده به موجب حکم دادگاه انتخاب می شود؛ نمایندگی قضایی گفته می شود. امین غایب مفقود الاثر و همچنین نمایندگی قیم نسبت به صغیر و مجنون از این قسم نمایندگی محسوب می شوند.

نمایندگی قراردادی: به نمایندگی که به واسطه انعقاد قرارداد میان طرفین ایجاد می شود؛ نمایندگی قراردادی گفته می شود. در واقع در این قسم از قرارداد، اصیل با اراده خود به نماینده اعطای نیابت می کند. نمایندگی وکیل، نماینده حقوقی ادارات و شرکت ها و... نماینده قراردادی محسوب می شوند.

نمایندگی ایقاعی: در این قسم از نمایندگی تنها اراده اصیل تاثیرگذار است؛ مانند نمایندگی وصی در وصیت و نمایندگی متولی در عقد وقف. شایان ذکر است چنانچه شرکت های خصوصی، خود به عنوان سهامدار یا مدیر شرکت دیگری فعالیت داشته باشند، می توانند برای شرکت در جلسات، شخص حقیقی را به عنوان نماینده خود انتخاب و معرفی نمایند. در این صورت نماینده شخص حقوقی در جلسات شرکت می کند و دارای حق رای است. همچنین مطابق قانون، نماینده شخص حقوقی با شرکتی که نمایندگی آن را به عهده دارد؛ مسئولیت تضامنی دارد.

نماینده قانونی شرکت کیست

در قسمت پیشین مقاله، تعریف و مفهوم نمایندگی بررسی شد و بیان شد؛ نماینده حقوقی به شخصی اطلاق می شود که اقدام به انجام عمل حقوقی به نام و به حساب شخص دیگر و به منظور تامین اهداف او می نماید. از آنجا که شرکت ها دارای شخصیت حقوقی مستقل می باشند؛ می توانند برای خود نماینده قانونی انتخاب نمایند. نماینده قانونی شرکت می تواند از جانب او اقدام به انجام معامله یا طرح دعوا نماید.

اما نماینده قانونی شرکت کیست؟ و نماینده قانونی شخص حقوقی کیست؟ برای پاسخ به  این سوال باید گفت هیئت مدیره در شرکت، نماینده قانونی شرکت می باشند. هیئت مدیره می تواند خود مباشرتا و به طور مستقیم اقدام به انجام امور مربوط به نمایندگی نماید. همچنین می تواند با تفویض اختیار به مدیر عامل، مدیر عامل را به عنوان نماینده قانونی در حدود اختیارات تفویض شده به او، معرفی نماید.

لازم به ذکر است هیئت مدیره می تواند از طریق اعطای وکالت به وکیل، نمایندگی خود را اعمال نمایند. لذا در تمام شرکت های تجاری هیئت مدیره، وکیل هیئت مدیره و همچنین مدیر عامل نماینده قانونی شرکت محسوب می شوند. شایان ذکر است؛ مطابق لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت، در شرکت سهامی، مجمع عمومی، هیئت مدیره را انتخاب می نماید که اعضای هیئت مدیره در شرکت سهامی عام کمتر از 5 نفر و در شرکت سهامی خاص کمتر از 3 نفر نمی باشد.

پس از انتخاب هیئت مدیره توسط مجمع عمومی، اعضای هیئت مدیره اقدام به انتخاب مدیر عامل می نمایند. حدود اختیارات مدیر عامل توسط هیئت مدیره انتخاب می شود. ذکر این نکته ضروری است که نماینده قانونی شرکت می بایست تمام امور مربوط به نمایندگی و همچنین انعقاد قرارداد ها و معاملات را برای شرکت و به نام و حساب شرکت انجام دهد نه به نام و حساب شخصی خود.

همچنین هیچ یک از اعضای هیئت مدیره نمی توانند به تنهایی برای شرکت تصمیم گیری نمایند و تصمیم کل اعضای هیئت مدیره ملاک عمل قرار می گیرد. هیئت مدیره می تواند به منظور انجام کارهای اجرایی و اداری شرکت، شخص حقیقی یا حقوقی را به عنوان نماینده انتخاب نماید.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

حدود اختیارات و وظایف نماینده قانونی شرکت تعاونی

پس از بررسی تعریف و مفهوم نمایندگی در قانون و شناخت نماینده قانونی انواع شرکت در قسمت های پیشین مقاله، اکنون در این قسمت از مقاله حدود اختیارات و وظایف نماینده قانونی شرکت تعاونی مورد بحث و مطالعه قرار می گیرد. مطابق ماده 2 قانون شرکت های تعاونی، شرکت تعاونی شرکتی است که از اشخاص حقیقی یا حقوقی که به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا از طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان موافق اصولی که در این قانون مصرح است؛ تشکیل می شود.

مطابق تبصره ماده فوق، تعداد اعضای شرکت تعاونی نباید از 7 عضو کمتر باشد. زمینه فعالیت شرکت تعاونی می تواند امور مربوط به تولید و توزیع باشد. همچنین؛ در یک تقسیم بندی شرکت تعاونی به تعاونی عام و خاص تقسیم می شود.

همانطور که در قسمت پیشین مقاله بیان شد؛ نماینده قانونی در تمام شرکت ها از جمله شرکت تعاونی همان هیئت مدیره یا مدیر عامل شرکت می باشد، اما حدود اختیارات نماینده قانونی شرکت تعاونی چقدر است؟ کلیه قراردادها و اسناد تعهدآور شرکت به استثنای مواردی که هیات مدیره به منظور اداره امور جاری شرکت ترتیب خاصی داده باشد، پس‌ از تصویب هیات مدیره با دو امضای مجاز شرکت معتبر خواهد بود.

همچنین مطابق ماده 45 این قانون، هیئت مدیره می تواند برای انجام وظایف و امور شرکت فرد واجد صلاحیتی را از بین اعضای شرکت (‌غیر از اعضای هیئت مدیره و بازرسان) و یا از ‌خارج به صورت موظف و به عنوان مدیرعامل منصوب کند که زیر نظر مستقیم آن هیئت، طبق اساسنامه شرکت و در حدود مصوبات مجمع عمومی ‌انجام وظیفه نماید. وظایف مدیرعامل طبق آئین ‌نامه‌ ای خواهد بود که بنا به پیشنهاد هیئت مدیره به تصویب مجمع عمومی خواهد رسید.

ماده 46 قانون شرکت های تعاونی در نمایندگی هیئت مدیره بیان می کند: «هیئت مدیره نماینده قانونی شرکت است و می‌تواند مستقیما و یا با وکالت با حق توکیل این نمایندگی را در دادگاه ها و مراجع قانونی و‌ سایر سازمان ها اعمال کند. مسئولیت هیئت مدیره در مقابل شرکت مسئولیت وکیل در مقابل موکل است.»

شرایط نماینده حقوقی شرکت خصوصی در دادگاه

علاوه بر اشخاص حقیقی، اشخاص حقوقی نیز می توانند شخصی را به عنوان نماینده خود انتخاب نمایند. مطابق قانون، نماینده حقوقی باید شرایطی داشته باشد. سوالی که ممکن است در این میان، برای افراد مطرح شود این است که نماینده حقوقی باید چه شرایطی داشته باشد و شرایط نماینده حقوقی شرکت خصوصی در دادگاه چیست؟

مطابق ماده 32 قانون آیین دادرسی مدنی وزارتخانه ها، موسسات دولتی و وابسته به دولت، انواع شرکت های دولتی، نهادهای انقلاب اسلامی و موسسات عمومی غیر دولتی، شهرداری ها و بانک ها می‌ توانند علاوه بر استفاده از وکلای دادگستری برای طرح هرگونه دعوا یا دفاع و تعقیب دعاوی مربوط از اداره حقوقی خود یا کارمندان رسمی خود با داشتن یکی از شرایط زیر به عنوان نماینده حقوقی استفاده نمایند:

دارا بودن لیسانس در رشته حقوق با دو سال سابقه کار آموزی در دفاتر حقوقی دستگاه های مربوط.

دوسال سابقه کار قضایی یا وکالت به شرط عدم محرومیت از اشتغال به مشاغل قضاوت یا وکالت.

ارائه معرفی نامه نمایندگی حقوقی به مراجع قضایی الزامی است.

تشخیص احراز شرایط یاد شده به عهده بالاترین مقام اجرایی سازمان یا قائم مقام قانونی وی خواهد بود. همچنین مستفاد از ماده 32 قانون آیین دادرسی مدنی، شرکت های خصوصی نمی توانند در دادگاه به جای وکیل، نماینده حقوقی معرفی نمایند و مطابق این قانون حق استفاده از نماینده حقوقی به جای وکیل تنها برای نهادهای مذکور در ماده فوق الذکر در نظر گرفته شده است.

همانطور که بیان شد، تنها اشخاص حقوقی دولتی و عمومی غیر دولتی اختیار استفاده از نماینده حقوقی را دارند. نماینده حقوقی لازم نیست پروانه وکالت داشته باشد و در صورت دارا بودن شرایط مذکور در ماده 32 قانون آیین دادرسی مدنی، تنها در دعاوی حقوقی نماینده محسوب می شود و در دعاوی کیفری استفاده از نماینده حقوقی جایز نمی باشد.

همچنین نماینده حقوقی بر خلاف وکیل اختیار صلح و سازش را ندارد و تمام ابلاغیه ها در طی دعوا به شخص حقوقی ابلاغ می شود نه نماینده حقوقی وی (بر خلاف وکیل که ابلاغیه ها به وکیل ابلاغ می شود نه موکل). مطابق ماده 5 قانون محاسبات عمومی، موسسات عمومی غیر دولتی، واحدهای سازمانی مشخصی هستند که با اجازه قانون و به منظور انجام وظایف و خدماتی که جنبه عمومی دارد؛ تشکیل شده و یا می شود. هلال احمر، کمیته امداد امام، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بنیاد شهید انقلاب اسلامی، سازمان تامین اجتماعی، سازمان تبلیغات اسلامی، بنیاد مستعضفان از جمله موسسات عمومی غیر دولتی می باشند.

نمونه حکم و نامه معرفی نماینده شخص حقوقی و شرکت تعاونی

پس از بررسی موضوع نمایندگی در قانون مدنی و شناخت نماینده قانونی شرکت های ثبت شده در اداره ثبت شرکت ها، حدود اختیارات او در شرکت تعاونی، انواع نماینده قانونی و شرایط نماینده حقوقی شرکت خصوصی در دادگاه، در قسمت های پیشین مقاله، اکنون در این قسمت از مقاله، نمونه حکم و نامه معرفی نماینده شخص حقوقی و شرکت تعاونی در این قسمت از مقاله مورد بحث و مطالعه قرار می گیرد.

همانطور که در قسمت های پیشین مقاله بیان شد، چنانچه شرکت های خصوصی، خود به عنوان سهامدار یا مدیر شرکت دیگری فعالیت داشته باشند، می توانند برای شرکت در جلسات، شخص حقیقی را به عنوان نماینده خود انتخاب و معرفی نماید. در این صورت نماینده شخص حقوقی در جلسات شرکت می کند و دارای حق رای است. به منظور آشنایی متقاضیان با نمونه حکم و نامه معرفی نماینده شخص حقوقی و شرکت تعاونی، یکی نمونه آن در جدول زیر آورده شده است

 

مقررات راجع به شرکت های تعاونی در قانون شرکت های تعاونی بیان شده است. مطابق ماده 2 این قانون، شرکت تعاونی شرکتی است که از اشخاص حقیقی یا حقوقی که به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا از طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان موافق اصولی که در این قانون مصرح است؛ تشکیل می شود. شرکت های تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به دو دسته شرکت تعاونی تولید و شرکت تعاونی توزیع تقسیم می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نماینده قانونی شرکت​​ در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون اطلاع از نماینده قانونی شرکت پاسخ دهند.