مالیات بر دارایی

مالیات بر دارایی چیست

دولت و سازمان امور مالیاتی کشور به منظور تامین هزینه های خود و همچنین تامین هزینه های عمومی اقدام به دریافت یک هزینه مالی اجباری به نام مالیات از اشخاص حقیقی و حقوقی می نماید. مالیات به دو بخش مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم تقسیم می شود.

مالیات مستقیم، به طور مستقیم و بدون واسطه از درآمد و دارایی اشخاص اخذ می شود، اما مالیات غیر مستقیم مالیاتی است که به طور غیر مستقیم از کالاهای مصرفی اشخاص مصرف کننده اخذ می شود. در واقع پرداخت کننده مالیات غیر مستقیم مشخص نیست و قابل انتقال می باشد.

مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد از انواع مالیات های مستقیم و مالیات بر واردات و مالیات بر مصرف و فروش کالا و خدمات از انواع مالیات غیر مستقیم می باشد. همانطور که بیان شد؛ یکی از انواع مالیات مستقیم، مالیات بر دارایی می باشد، اما مالیات بر دارایی چیست؟

مالیات بر دارایی یا همان مالیات بر ثروت، مالیاتی است بر آنچه مالک قبلا آن را به دست آورده است. در واقع مبنای ذ بر دارایی، ثروت و دارایی مسئول پرداخت مالیات است. بر خلاف مالیات بر درآمد که از درآمد شخص در یک سال خاصی اخذ می شود، در مالیات بر دارایی لازم است؛ دولت استعلام تمام دارایی و ثروت اشخاص را داشته باشد و بر اساس آن مالیات بر درآمد را محاسبه کند. 

املاک، وسیله نقلیه، وجه نقد، سهام و... همه جزو دارایی اشخاص محسوب می شود. به طور کلی مالیات بر درآمد به سرمایه خالص افراد یعنی تفاوت دارایی و بدهی اشخاص تعلق می گیرد. مالیات بر دارایی به نام مالیات بر ثروت، مالیات بر سرمایه و مالیات بر سهام نیز شناخته می شود. مالیات بر دارایی خود به دو بخش مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر تقسیم می شود که در قسمت های بعدی به بررسی جزئیات هر کدام پرداخته می شود.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

اساس و مبنای مالیات بر دارایی چیست

پس از شناخت مالیات بر دارایی در قسمت پیشین مقاله، اکنون در این قسمت از مقاله، به بررسی این موضوع پرداخته می شود که اساس و مبنای مالیات بر دارایی چیست؟ همانطور که بیان شد؛ مالیات بر دارایی یا همان مالیات بر ثروت، مالیاتی است بر آنچه مالک قبلا به دست آورده است. به طور کلی مالیات بر دارایی به سرمایه خالص افراد یعنی تفاوت دارایی و بدهی اشخاص تعلق می گیرد.

دولت به منظور تامین منابع مالی خود، ارائه خدمات به مردم، توسعه اقتصادی، ثبات قیمت ها و کنترل تورم، توزیع عادلانه درآمد و ثروت بین اقشار مختلف جامعه و همچنین کاهش نابرابری های اقتصادی اقدام به اخذ مالیات بر دارایی می نماید. در واقع دولت از دارایی و ثروت های اشخاص مالیات اخذ می نماید. 

اساس و مبنای مالیات بر دارایی، ثروت و دارایی مسئول پرداخت مالیات است. اموال منقول و غیر منقول اعم از املاک، وسیله نقلیه، وجه نقد، موجودی حساب بانکی، سهام و... همه جزو دارایی اشخاص محسوب می شود. میزان مالیات بر دارایی که افراد جامعه پرداخت می کنند؛ متفاوت است، لذا در قسمت های بعدی این مقاله، درصد مالیات بر دارایی و همچنین نحوه محاسبه مالیات بر دارایی مورد بحث قرار می گیرد.

انواع مالیات بر دارایی در ایران

در قسمت های پیشین مقاله، مالیات بر دارایی و اساس و مبنای این قسم از مالیات مورد مطالعه قرار گرفت و بیان شد که مالیات بر دارایی انواعی دارد. از این رو، در این قسمت از مقاله، انواع مالیات بر دارایی در ایران مورد بررسی قرار می گیرد.

همانطور که در قسمت های پیشین مقاله بیان شد؛ مالیات در ایران به دو دسته کلی مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم تقسیم می شود. مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد از انواع مالیات های مستقیم می باشند و خود مالیات بر دارایی به دو دسته، مالیات بر ارث و مالیات بر حق تمبر تقسیم بندی می شود که تعریف هر یک در قسمت زیر بیان گردیده است:

مالیات بر ارث: مالیات بر ارث، مهم ترین نوع مالیات بر دارایی می باشد. مطابق قانون مالیات های مستقیم؛ این قسم از مالیات از اموال باقی مانده شخص پس از فوت وی دریافت می شود. در اکثر کشور های جهان از وراث، مالیات بر ارث اخذ می شود. نرخ مالیات بر ارث نسبت به اموال مختلف دارایی متفاوت می باشد. 

مالیات حق تمبر: یکی دیگر از انواع مالیات بر دارایی، مالیات حق تمبر می باشد. مالیات حق تمبر مالیاتی است که از طریق الصاق و ابطال تمبر بر اسناد و اوراق و مدارک از مودی دریافت می شود. قانون گذار مواد 44 تا 51 قانون مالیات های مستقیم را به موضوع مالیات بر حق تمبر اختصاص داده است. در این مواد میزان درصد مالیات تعدادی از اسناد و مدارک مشخص شده است.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

قانون مالیات بر ثروت و دارایی

در قسمت های پیشین مقاله، مالیات بر دارایی و اساس و مبنا و انواع این قسم از مالیات شناخته شد، اما سوالی که در این قسمت مطرح می شود؛ این است که بر اساس کدام قانون، بر ثروت و دارایی اشخاص مالیات تعلق می گیرد؟ به عبارت دیگر قانون مالیات بر ثروت و دارایی کدام است؟

در کشورهای مختلف قوانین متفاوتی راجع به مالیات بر ثروت و دارایی، در نظر گرفته شده است. در ایران نیز مطابق قانون مالیات های مستقیم از ثروت و دارایی افراد، مالیات اخذ می شود. باب دوم این قانون به مالیات بر دارایی اختصاص داده شده است که در این باب مواد 17 الی 43 راجع به مالیات بر ارث و مواد 44 تا 51 به مالیات حق تمبر اختصاص یافته است.

قانون مالیات های مستقیم مشتمل بر 5 باب می باشد که هر کدام از این باب ها از چند فصل تشکیل شده اند. قانون گذار در باب اول راجع به اشخاص مشمول مالیات، در باب دوم راجع به مالیات بر دارایی، در باب سوم در خصوص مالیات بر درآمد، و در باب چهارم و پنجم به ترتیب راجع به مقررات مختلفه و سازمان تشخیص و مراجع مالیاتی به بیان مقررات پرداخته است.

میزان درصد مالیات بر دارایی چقدر است

مطابق قانون مالیات های مستقیم، در حال حاضر مالیات بر دارایی شامل مالیات بر ارث و مالیات بر حق تمبر می باشد و سایر انواع مالیات بر دارایی در این قانون حدف شده است. سوالی که در این قسمت مطرح می شود آن است که میزان درصد مالیات بر دارایی چقدر است؟ نحوه محاسبه مالیات بر ارث متفاوت با مالیات حق تمبر می باشد. مطابق ماده 17 قانون مالیات های مستقیم، اموال و دارایی‌ هایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می‌ یابد، به شرح زیر مشمول مالیات است:

نسبت به سپرده‌ های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به‌استثنای موارد مندرج در بند (۲) این ماده و سودهای متعلق به آن ها و همچنین سود سهام و سهم‌ الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آن ها به میزان سه درصد (۳ %)

نسبت به سهام شرکت و سهم‌ الشرکه و حق تقدم آن ها یک و نیم (۵ /۱) برابر نرخ های مذکور در تبصره (۱) ماده (۱۴۳) و ماده (۱۴۳ مکرر) این قانون طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث

نسبت به حق‌ الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای مذکور به آن ها تصریح نشده است، به نرخ ده‌ درصد (۱۰ %) ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث

نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ دو درصد (۲ %) بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک‌ و نیم (۵ /۱) برابر نرخ های مذکور در ماده (۵۹) این قانون به ماخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به ماخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به اموال و دارایی‌ های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است؛ پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی‌ ها پرداخت شده است؛ به نرخ ده ‌درصد (۱۰ %) ارزش ما ترک که ماخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مزبور به ماخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث.

مطابق تبصره 2 ماده فوق، نرخ های مذکور در این ماده مربوط به وراث طبقه اول است. در صورتی که وراث طبقات دوم و سوم باشند، نرخ های مذکور در این ماده، به ترتیب دو و چهار برابر خواهد شد. همچنین فصل پنجم قانون مالیات های مستقیم به حق تمبر اشاره می کند.

مطابق ماده 44 این قانون، از هر برگ چک که از طرف بانک ها چاپ می شود، در موقع چاپ دویست (200) ریال حق تمبر اخذ می شود. از برات و فته طلب و نظایر آن ها نیز، نسبت به مبلغ آن ها معادل نیم در هزار حق تمبر اخذ می شود. 

مستند به ماده 46 قانون مالیات های مستقیم، از کلیه اسناد تجاری قابل انتقال که در ایران صادر و یا معامله و مورد استفاده قرار داده می‌ شود (‌به استثنای اوراق مذکور در مواد 45 و 48 این قانون) و اسناد کاشف از حقوق مالکیت نسبت به مال‌ التجاره از قبیل بارنامه دریایی و هوایی و همچنین اوراق بیمه مال‌ التجاره پنج هزار (5000) ریال و بارنامه زمینی و صورت وضعیت مسافری یک هزار (1000) ریال حق تمبر دریافت خواهد شد.

و در نهایت مستند به ماده 47 قانون مالیات مستقیم، از کلیه قراردادها و اسناد مشابه آن ها به شرح زیر که بین‌ بانک ها و مشتریان آن ها مبادله یا از طرف مشتریان تعهد می‌ شود، درصورتی که در دفاتر اسناد رسمی ثبت نشود، معادل ده هزار (10000) ریال حق تمبر اخذ می‌ شود: برگ قبول شرایط عمومی حساب جاری‌، قراردادهای انواع سپرده‌ های سرمایه‌گذاری‌ از جمله اسناد مذکور در این ماده می باشند.

نحوه محاسبه مالیات بر دارایی

در قسمت پیشین مقاله، به این سوال پاسخ داده شد که درصد مالیات بر دارایی چقدر است. اکنون در این قسمت از مقاله نحوه محاسبه مالیات بر دارایی مورد بررسی قرار می گیرد. همانطور که بیان شد؛ مالیات بر دارایی به مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر تقسیم می شود که نحوه محاسبه هر کدام متفاوت می باشد.

 در ماده 17 قانون مالیات های مستقیم، میزان درصد مالیات اموال و دارایی‌ هایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می‌یابد، مشخص شده است. میزان درصد دقیق هر یک از موارد مذکور در این ماده در قسمت پیشین مقاله بیان شده است. همچنین فصل پنجم قانون مالیات های مستقیم به حق تمبر اشاره می کند. مطابق ماده 44 این قانون، از هر برگ چک که از طرف بانک ها چاپ می شود، در موقع چاپ دویست (200) ریال حق تمبر اخذ می شود. در ماده 45 قانون مالیات مستقیم، نیز بیان شده است که از برات و فته طلب و نظایر آن، نسبت به مبلغ آن ها معادل نیم در هزار حق تمبر اخذ می شود.

مستند به ماده 46 قانون مالیات های مستقیم، از کلیه اسناد تجاری قابل انتقال که در ایران صادر و یا معامله و مورد استفاده قرار داده می‌ شود (‌به استثنای اوراق مذکور در مواد 45 و 48 این قانون) و اسناد کاشف از حقوق مالکیت نسبت به مال‌ التجاره از قبیل بارنامه دریایی و هوایی و همچنین اوراق بیمه مال‌التجاره پنج هزار (5000) ریال و بارنامه زمینی و صورت وضعیت مسافری یک هزار (1000) ریال حق تمبر دریافت خواهد شد. شرکت ها به منظور اطمینان از ایجاد پرونده مالیاتی، می توانند نسبت به استعلام کد اقتصادی شرکت اقدام نمایند.

علاوه بر این، کلیه قراردادها و اسناد مشابه آن ها به شرح زیر که بین‌ بانک ها و مشتریان آن ها مبادله یا از طرف مشتریان تعهد می‌ شود، درصورتی که در دفاتر اسناد رسمی ثبت نشود، معادل ده هزار (10000) ریال حق تمبر اخذ می‌ شود: برگ قبول شرایط عمومی حساب جاری‌، قراردادهای انواع سپرده‌ های سرمایه‌ گذاری‌ از نمونه اسناد و قراردادهای بیان شده در این ماده می باشد.

مهم ترین نوع مالیات بر دارایی چیست

در قسمت های پیشین مقاله، انواع مالیات بررسی شد و بیان شد؛ به طور کلی مالیات به مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم تقسیم می شود. مالیات بر دارایی از انواع مالیات مستقیم می باشد که خود مالیات بر دارایی به مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر تقسیم می شود. 

اما از میان انواع مالیات بر دارایی، مهم ترین نوع مالیات بر دارایی چیست؟ مطابق قانون مالیات های مستقیم مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر از انواع مالیات بر دارایی محسوب می شوند. از این میان، مالیات بر ارث مهم ترین نوع مالیات بر دارایی محسوب می شود. در واقع مالیات بر ارث به مالیاتی گفته می شود که از اموال باقی مانده شخص پس از فوت وی اخذ می شود. نرخ مالیات بر ارث نسبت به اموال مختلف دارایی متفاوت می باشد. پرداخت مالیات بر ارث، از طریق درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی است.

در صورتی که مالیات بر ارث پرداخت نشود، وراث نمی توانند در اموال متوفی اعم از منقول و غیر منقول دخل و تصرفی نمایند یا آن ها را مورد نقل و انتقال قرار دهند. نرخ مالیات بر ارث بر اساس طبقه ای که فرد وارث در آن قرار دارد، متفاوت است. طبقه اول ارث مشمول کمترین نرخ مالیات و وراث طبقه دوم و سوم به ترتیب مکلف به پرداخت مبلغ بیشتری از مالیات می باشند.

مالیات بر دارایی خودرو

همانطور که بیان شد؛ دارایی می تواند اعم از مال منقول و غیر منقول باشد. املاک، وجه نقد، خورو و... جزو دارایی اشخاص محسوب می شوند. یکی از انواع مالیات بر دارایی، مالیات بر دارایی خودرو می باشد، اما سوالی که در این قسمت مطرح می شود؛ آن است که مالیات بر دارایی خورو چیست؟ آیا به تمام خودروها مالیات تعلق می گیرد؟ نرخ مالیات در دارایی خودرو چقدر است؟

یکی از اقسام مالیات، مالیات بر دارایی خورو است. به موجب قانون بودجه 1403 اشخاصی که ارزش خودرو یا مجموع ارزش خودروهایشان تا پایان سال ۱۴۰۳ بیش از مقدار خاصی باشد؛ مکلف به پرداخت مالیات بر خودرو به طور سالانه می باشند. این اشخاص با توجه به ارزش خودرو خود مکلف هستند، سالانه بر اساس جدول نرخ مالیات بر خودرو سال 1403 مبلغی بین 1 تا 4 درصد به دولت به عنوان مالیات بر خودرو پرداخت نمایند. جدول ذیل، نرخ مالیات بر خودرو را در سال گذشته نشان می دهد.

قیمت خودرو	میزان درصد مالیات
1 تا 1.5 میلیارد تومان	1 درصد (نسبت به مازاد یک میلیارد تومان)
1.5 تا 3 میلیارد تومان	2 درصد (نسبت به مازاد 1.5 میلیارد تومان)
3 تا 4.5 میلیارد تومان	3 درصد (نسبت به مازاد 3 میلیارد تومان)
4.5 میلیارد تومان و بیشتر	4 درصد (نسبت به مازاد 4.5 میلیارد تومان)

 

لازم به ذکر است مبلغ مجموع ارزش خودروهای یک شخص در محاسبه نرخ مالیات ملاک است. به عنوان مثال، اشخاصی که مالک چند خودرو هستند که ارزش هر کدام به تنهایی کمتر از یک و نیم میلیارد تومان ولی ارزش مجموع آن ها بیش از یک و نیم میلیارد تومان می باشد، مشمول پرداخت مالیات بر خودرو مطابق جدول فوق می باشند. 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انواع و قانون مالیات بر دارایی​​ در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون انواع و قانون مالیات بر دارایی​ پاسخ دهند.