برای مشاوره پیرامون کاهش سرمایه اجباری و اختیاری شرکت
برای مشاوره پیرامون کاهش سرمایه اجباری و اختیاری شرکت
سرمایه به عنوان یکی از عوامل اصلی تجارت، بزرگ ترین وسیله جلب منفعت می باشد. هر شرکت باید دارای سرمایه باشد تا بتواند نتیجه ای از عملیات تجاری خود به دست آورده و منتفع شود. بنابراین اهمیت شرکت های تجارتی را از سرمایه آن ها می توان درک کرد. اگرچه از خصوصیات سرمایه شرکت، ثابت بودن آن است، اما به این معنا نیست که شرکت نتواند تغییری در سرمایه خود بدهد.
دلایلی که برای کاهش سرمایه می توان در نظر داشت، متفاوت است؛ گاهی فعالیت شرکت محدود می شود و یا اهداف شرکت قابل انجام نیست که در این موارد، می توان کاهش اختیاری را اعمال نمود. همچنین چالشی که در این مورد مطرح می باشد، این است که ممکن است کاهش اجباری موجب این گردد که برخی از سهامداران که سهام کمی دارند، حق رای خود را از دست بدهند و به صورت غیر مستقیم از شرکت اخراج شوند.
از همین رو در این مقاله سعی شده است که در ابتدا؛ به تعریف کاهش اجباری و اختیاری سرمایه شرکت پرداخته شود و شرایط هر کدام بررسی گردد. در ادامه به سامانه کاهش سرمایه شرکت و مراحل و نحوه ثبت کاهش سرمایه شرکت با مسئولیت محدود و مدارک لازم در این مورد پرداخته شده است. سپس صحبت از هزینه ثبت کاهش سرمایه شرکت و مالیات کاهش سرمایه می شود و نیز به نمونه ای از صورتجلسه کاهش سرمایه نیز اشاره می گردد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص همراه ما باشید.
منظور از کاهش اجباری سرمایه شرکت چیست
کاهش سرمایه در حقوق ایران ممکن است اجباری یا اختیاری باشد و دلایلی که کاهش سرمایه را ایجاب می کند، نیز می تواند متفاوت باشد. کاهش سرمایه به پیشنهاد هیات مدیره و گزارش خاص بازرسان و تصویب مجمع عمومی فوق العاده صورت می گیرد. حال یکی از پرسش های رایجی که ممکن است، در این میان، در ذهن برخی مخاطبان مطرح شود این است که منظور از کاهش اجباری سرمایه شرکت چیست؟
در پاسخ باید گفت که ماده 141 لایحه اصلاحی قانون تجارت در این خصوص بیان می کند: «اگر بر اثر زیان های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود،هیات مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقا شرکت مورد شور و رای واقع شود.»
هرگاه مجمع مزبور رای به انحلال شرکت ندهد، باید در همان جلسه و با رعایت مقررات ماده 5 این قانون سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد. در صورتی که هیات مدیره برخلاف این ماده به دعوت مجمع عمومی فوق العاده مبادرت ننماید و یا مجمعی که دعوت می شود نتواند مطابق مقررات قانونی منعقد گردد، هر ذ ینفع می تواند انحلال شرکت را از دادگاه صلاحیتدار درخواست کند.»
بنابراین، مطابق این ماده کاهش اجباری سرمایه زمانی است که حداقل نیمی از سرمایه شرکت بر اثر ضرر و زیان های وارده از بین رفته باشد. در این مورد پس از دعوت از مجمع عمومی فوق العاده توسط هیات مدیره، این مجمع، در ابتدا در خصوص انحلال یا بقا تصمیم گیری می کند و اگر تصمیم بر بقا شرکت بود؛ باید سرمایه را تا میزانی که موجود است با رعایت حداقل سرمایه در سهامی عام و خاص کاهش دهد. اگر مجمع دعوت نشود یا این که دعوت بشود ولی نتواند تصمیم گیری کند، هر ذی نفع می تواند برای انحلال شرکت به دادگاه مراجعه کند. همچنین کاهش اجباری سرمایه به دو صورت کاستن از تعداد سهام شرکت و کاستن از مبلغ اسمی سهام به صورت مساوی امکان پذیر است.
منظور از کاهش اختیاری سرمایه شرکت چیست
در بخش قبلی به موضوع تعریف کاهش اجباری سرمایه شرکت اشاره شد و بیان گردید که کاهش سرمایه به دو نوع اختیاری و اجباری می باشد. حال در خصوص پاسخ به این سوال که منظور از کاهش اختیاری سرمایه شرکت چیست؛ باید گفت در مواردی که شرکت بنا به هر دلیلی قصد کاهش سرمایه را داشته و بیش از مبلغ مورد احتیاج سرمایه را در اختیاری داشته باشد، می تواند قسمتی از سرمایه خود را کاهش داده و به شرکا مسترد دارد.
طبق ماده 189 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت: «مجمع عمومی فوق العاده شرکت می تواند به پیشنهاد هیات مدیره در مورد کاهش سرمایه به طور اختیاری اتخاذ تصمیم کند، مشروط بر این که در اثر کاهش به تساوی حقوق سهامداران لطمه ای وارد نشود و سرمایه شرکت از حداقل مبلغ مقرر کمتر نشود.»
همچنین علل و عوامل مختلفی برای کاهش اختیاری سرمایه شرکت وجود دارد که یکی از دلایل این است که ممکن است، سرمایه شرکت برای عملیات شرکت زیاد تشخیص داده شود یا بدین جهت که شرکت دامنه فعالیتش را محدود نموده است، لزومی برای به کارگیری تمام سرمایه شرکت دیده شود. از این رو قانون گذار برای استفاده بهینه از سرمایه شرکت و جلوگیری از رکود سرمایه، به مجمع عمومی فوق العاده اجازه داده است که به پیشنهاد هیات مدیره مبادرت به تقلیل سرمایه شرکت نماید.
در نهایت حقوق ایران تنها کاهش اختیاری را از طریق کاهش بهای مبلغ اسمی سهام به نسبت متساوی و رد مبلغ کاهش یافته هر سهم به صاحب آن می داند. در رابطه با مبلغ اسمی سهام باید این مطلب را بیان نمود که سهم بخشی از سرمایه شرکت است که نمایانگر میزان حقوق و تعهدات شرکا در شرکت می باشد.
شرایط انواع کاهش سرمایه شرکت سهامی
در بخش های قبلی در خصوص انواع روش های کاهش سرمایه صحبت شد، حال لازم به ذکر است؛ با توجه به این که کاهش سرمایه باعث تغییر در اساسنامه می شود، باید شرایط و ضوابطی در مورد آن رعایت گردد. بنابراین شرایط انواع کاهش سرمایه شرکت سهامی و سایر شرکت ها به شرح زیر می باشد:
تشکیل مجمع عمومی فوق العاده: تنها مرجعی که می تواند در مورد کاهش سرمایه تصمیم بگیرد، مجمع عمومی فوق العاده می باشد که این موضوع باید به تصویب اکثریت دو سوم آرای افراد حاضر در جلسه برسد.
تنظیم صورتجلسه: بعد از این که کاهش سرمایه در مجمع عمومی فوق العاده به تصویب رسید؛ باید توسط منشی صورتجلسه ای تنظیم شود و به امضا هیات مدیره برسد.
ثبت صورتجلسه: ثبت کاهش سرمایه شرکت در سامانه جامع ثبت شرکت ها، مستلزم تنظیم و ارائه صورتجلسه نیز می باشد. تنظیم صورتجلسه مهم ترین بخش ثبت کاهش سرمایه شرکت است.
اصلاح اساسنامه شرکت
تهیه مدارک مورد نیاز
البته لازم به ذکر است که این شرایط به صورت کلی می باشد و همچنین قانون گذار یک سری شروطی را برای کاهش اختیاری سرمایه در نظر گرفته است که این شرایط در مورد کاهش سرمایه نیز می بایست توسط متقاضی رعایت گردد. این ضوابط و شرایط به شرح زیر می باشد:
تساوی صاحبان سهام: باید به نسبت مساوی از سهم سهامدارن کاهش داد
رعایت حداقل سرمایه مقرر قانونی
رعایت حقوق طلبکاران: شرکت در صورتی می تواند کاهش سرمایه دهد که طلب طلبکاران را پرداخت کند، زیرا کوچک شدن شرکت و کم شدن از اموال آن بر خلاف حقوق طلبکاران است.
همچنین در کاهش اختیاری مطابق ماده 196 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت، هیئت مدیره مکلف است با منتشر نمودن آگهی در روزنامه کثیرالانتشار مندرج در اساسنامه, کاهش سرمایه شرکت را به سهامداران اطلاع دهد و جهت گرفتن سهم خود از مبلغ کاهش یافته، به شرکت مراجعه داشته باشند که این اطلاعیه طبق همین ماده، برای صاحبان سهام بانام باید از طریق پست سفارشی ارسال گردد.
سامانه کاهش سرمایه شرکت
در خصوص سامانه کاهش سرمایه شرکت باید گفت که در گذشته تنها روش ثبت شرکت و تغییرات آن، این بود که اشخاص به صورت حضوری به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مراجعه می کردند و از طریق سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، درخواست خود را برای تاسیس شرکت ثبت می نمودند. در این روش، نیاز به مراجعه حضوری به این سازمان در دفعات زیاد بود و همین موضوع باعث می شد که اشخاص مراحل بسیار سختی را برای تاسیس شرکت ها انجام دهند.
با راه اندازی سامانه از سوی سازمان اسناد و املاک کشور و تحت نظر قوه قضاییه، امروزه افراد می توانند تمام امور مربوط به ثبت شرکت را از طریق سامانه اداره ثبت شرکت ها به نشانی irsherkat.ssaa.ir انجام داده و در وقت و هزینه خود صرفه جویی نمایند. این سایت خدمات زیادی را به متقاضیان ارائه می دهد که به سهولت اشخاص می توانند از این خدمات به صورت آنلاین استفاده کنند.
بنابراین متقاضی می تواند کاهش سرمایه شرکت را در سامانه اداره ثبت شرکت ها به ثبت برساند. خدماتی که سامانه اداره ثبت شرکت ها ارائه می دهد؛ شامل تاسیس شخصیت حقوقی، صورتجلسه تغییرات، پذیرش اطهارنامه پلمب دفاتر قانونی، اطلاعات عمومی شخصیت حقوقی، اظهارنامه دفتر ثبت تجارتی و امکان پیگیری درخواست مورد نظر برای متقاضی می شود.
مراحل و نحوه ثبت کاهش سرمایه شرکت با مسئولیت محدود
در قسمت های گذشته، پیرامون تعریف و ماهیت کاهش سرمایه شرکت و انواع آن، توضیحاتی ارائه گردید و بیان شد که تغییر در سرمایه شرکت مستلزم ثبت در مرجع ثبت شرکت ها می باشد. در این میان، ممکن است که عده ای از افراد با فرآیند و روند ثبت کاهش سرمایه، آشنایی نداشته و از خود سوال نمایند که مراحل و نحوه ثبت کاهش سرمایه شرکت چگونه می باشد. از این رو، در این قسمت از مقاله مراحل و نحوه ثبت کاهش سرمایه شرکت با مسئولیت محدود به همراه راهنمای تصویری آن در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
ثبت کاهش سرمایه شرکت، مستلزم تنظیم و ارائه صورتجلسه نیز می باشد. تنظیم صورتجلسه مهم ترین بخش ثبت کاهش سرمایه شرکت می باشد. به منظور ثبت کاهش سرمایه، فرد در ابتدا می بایست به آدرس سامانه ثبت شرکت ها به نشانی irsherkat.ssaa.ir مراجعه کرده و گزینه "صورتجلسه تغییرات" را انتخاب نماید. در این قسمت می توان به دو روش یعنی، با شناسه ملی یا بدون شناسه ملی به ثبت کاهش سرمایه شرکت اقدام نمود.
در مرحله بعدی، شخص می بایست اداره کل استان و واحد ثبتی آن را از میان گزینه های نمایش داده شده، انتخاب نماید. پر کردن فیلد های دارای ستاره قرمز رنگ، برای ورود به بخش بعدی کافی می باشد.
در مرحله بعد، کاربر لازم است که اطلاعات مربوط به جلسه مثل نوع صورتجلسه، ساعت، تاریخ و ... را مطابق صورتجلسه در قسمت مربوطه وارد نماید.
پس از آن، شخص می بایست تک تک دستور جلسات را در این قسمت اضافه نماید. از آن جایی که در جلسه، تصمیم به کاهش سرمایه شرکت گرفته شده، لازم است که در این قسمت، عبارت "کاهش سرمایه شرکت" از میان گزینه های نمایش داده در قسمت نوع تصمیم، انتخاب شود.
در مرحله بعدی، داوطلب می بایست اطلاعات اشخاص حاضر در جلسه و سمت آن ها را وارد نماید و بر روی گزینه گام بعدی کلیک کند.
پس از آن، شخص لازم است که نوع ارتباط افرادی که در جلسه دارای سمت بوده اند و فرد در مرحله پیشین، اسامی آن ها را ثبت نموده است، مشخص کند.
در این مرحله، شخص می بایست اطلاعات وارد کرده را مجددا کنترل نموده و در صورت اطمینان گزینه پذیرش نهایی را انتخاب کند.
پس از تایید و ارسال درخواست، سامانه یک رسید پذیرش را در اختیار فرد قرار می دهد. پس از آن لازم است که شخص، مدارک لازم در این زمینه را تهیه نموده و به اداره ثبت شرکت ها پست نماید. پس از رسیدن مدارک به دست بخش داده آمایی اداره ثبت، این قسمت، مدارک متقاضی را بررسی نموده و در صورت کامل بودن مدارک آن را به کارشناسان مربوطه ارجاع می دهد.
بنابر اعلام سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، از این پس، کلیه آگهی های فرآیندهای ثبتی در حوزه ثبت تاسیس/تغییرات شرکت ها و موسسات غیر تجاری، آگهی های مرکز مالکیت معنوی، آگهی مزایده و آگهی های ابلاغیه مربوط به اجرای اسناد لازم الاجرا که مستلزم درج آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار بودند، از این پس در سایت آگهی های سازمان ثبت اسناد و املاک درج و منتشر می گردند.
کارشناس با توجه به اطلاعات درج شده در درخواست و مدارک و اسناد ارسالی، به رد یا تایید یا دادن اخطار رفع نقص به متقاضی اقدام می نماید. در صورت تایید کارشناس و امضای رئیس اداره، درخواست کاهش سرمایه باید در روزنامه رسمی آگهی شود. پس از روزنامه نمودن آگهی و دریافت شماره مکانیزه آن، فرآیند ثبت درخواست تغییرات شرکت به پایان می رسد.
مدارک لازم برای ثبت کاهش سرمایه شرکت
در قسمت های قبلی در خصوص انواع کاهش سرمایه و شرایط کاهش سرمایه و مراحل مربوط به ثبت صورتجلسه کاهش سرمایه در سامانه اداره ثبت شرکت ها صحبت شد. حال در این قسمت به مدارک لازم برای ثبت کاهش سرمایه اشاره می شود که متقاضی مکلف است این مدارک را تهیه نماید. بنابراین مدارک لازم برای ثبت کاهش سرمایه شرکت به شرح زیر می باشد:
دو نسخه از رسید پذیرش صادر شده توسط سامانه ثبت شرکت ها
یک نسخه صورتجلسه
کپی روزنامه آخرین تغییرات شرکت
برگه عدم سو پیشنیه (در صورت نیاز)
نسخه ای از گزارش بازرس
مشخصات هویتی اعضا به منظور ثبت در سامانه ثبت شرکت ها
برگ نمایندگی (در صورتی که سهامدار یا شریک شرکت شخص حقوقی باشد.)
وکالت نامه (در مواردی که وکیل سهامدار یا شریک شرکت، به نمایندگی از او در جلسات حضور می یابد.)
اگر مجمع عمومی فوق العاده در دو نوبت تشکیل شده است، ارائه صورتجلسه نوبت اول که تشکیل نشده به همراه اصل آگهی دعوت برای نوبت اول و نوبت دوم الزامی است.
پس از ثبت اینترنتی درخواست کاهش سرمایه شرکت در سامانه، شخص می بایست مدارک فوق را تهیه نموده و در مهلت مشخص شده توسط مرجع ثبت شرکت ها، به آدرس این اداره ارسال نماید. نحوه ارسال مدارک نیز به این صورت است که یک نسخه از رسید پذیرش بر روی پاکت تغییرات اداره پست قرار گرفته و باقی مدارک، در داخل پاکت قرار می گیرد. پس از ارسال مدارک به اداره ثبت، متقاضی می تواند با کد رهگیری دریافت شده در مرحله پذیرش نهایی، از منوی پیگیری درخواست، پیگیر وضعیت درخواست خود شود، سپس متقاضی با کد رهگیری مجدد وارد شده و هزینه ثبت را نیز پرداخت می کند.
هزینه ثبت کاهش سرمایه شرکت
برای انجام هر کاری قاعدتا نیاز به پرداخت هزینه ای می باشد و ثبت کاهش سرمایه شرکت از این قاعده مستثنا نیست. بنابراین لازم است اگر مدیران یک شرکت قصد ثبت کاهش سرمایه شرکت را دارند با هزینه های مربوط به آن به طور اجمالی اشنایی داشته باشند. بنابراین هزینه ثبت کاهش سرمایه شرکت به شرح زیر می باشد:
هزینه حق الثبت تغییرات در اداره ثبت شرکت ها
هزینه ارسال مدارک به اداره ثبت شرکت ها از طریق پست: پس از این که فرم درخواست تغییر آدرس شرکت، برای اداره ثبت ارسال گردید و تایید اولیه از جانب این اداره صادر شد، متقاضی تغییر آدرس؛ می بایست مدارک لازم در این زمینه را تهیه نموده و به آدرس این اداره ارسال نماید. برای ارسال مدارک به اداره پست، شخص باید مبلغی را تحت عنوان هزینه پست به ماموران پستی پرداخت کند.
هزینه چاپ آگهی تغییرات در روزنامه رسمی و کثیرالانتشار: پس از این که مراحل ثبت کاهش سرمایه شرکت به اتمام رسید، داوطلب باید آگهی کاهش سرمایه شرکت را، در روزنامه رسمی و یک روزنامه کثیر الانتشار به چاپ برساند.
آگهی دعوت روزنامه کثیرالانتشار در صورت تشکیل جلسه با حضور حداکثر شرکا
حق الوکاله وکیل
اشخاص می توانند برای اطلاع دقیق از هزینه ها، به سامانه ثبت شرکت ها مراجعه کرده و هزینه تمام شده آن را مشاهده نمایند. همچنین ممکن است هزینه های مربوط به ثبت کاهش سرمایه در شهرهای بزرگ و پر جمعیت کمی متفاوت باشد. از طرف نوع تغییر و نیز نوع شرکت نیز در هزینه ثبت تغییرات شرکت موثر می باشد.
نمونه صورتجلسه کاهش سرمایه شرکت سهامی خاص
بعد از بررسی این که برای کاهش سرمایه چه شرایط و مدارکی مورد نیاز است و مراحل و نحوه ثبت آن به چه صورت می باشد، نوبت به این می رسد که شخص متقاضی چگونه صورتجلسه کاهش سرمایه شرکت سهامی خاص را تنظیم کند. متقاضی می تواند از نمونه صورتجلسه ای که درقسمت زیر قرار گرفته استفاده نماید:
- نویسنده: آشاثبت
- حجم: 159 KB
- منبع: آشاثبت
افراد می توانند با مطالعه نمونه صورتجلسه فوق از مندرجات و مفاد آن اطلاع یابند. توجه به این نکته ضروری است که متقاضیان باید صورتجلسه کاهش سرمایه خود را با توجه به جزئیات جلسه تکمیل نمایند و لازم نیست که برای هر دستور جلسه صورتجلسه جداگانه تهیه شود، بلکه یک صورتجلسه برای دستور جلسات گوناگون یک جلسه کافی است.
مالیات کاهش سرمایه شرکت
در نهایت بعد از بررسی انواع کاهش سرمایه، شرایط و مدارک لازم و نحوه ثبت آن در سامانه جامع ثبت شرکت ها و هزینه ای که در بردارد، نوبت به این می رسد که مالیات کاهش سرمایه شرکت به چه صورت می باشد و آیا به کاهش سرمایه مالیات شرکت تعلق می گیرد یا خیر؟
در پاسخ به این سوال باید گفت به کاهش سرمایه چه اجباری و چه اختیاری باشد، مالیاتی تعلق نمی گیرد و این مسئله برخلاف افزایش سرمایه است، زیرا مطابق قانون مالیات های مستقیم، نرخ مالیات بر افزایش سرمایه شرکت معادل نیم در هزار است. همچنین در کاهش اجباری سرمایه در مواردی می توان به‌دلیل زیانده بودن شرکت، از معافیت های موقت و محدود مالیاتی نیز بهره مند شد.
همچنین مطابق با تبصره ماده 48 قانون مالیات های مستقیم بیان می کند: «حق تمبر سهام و سهم الشرکه شرکت ها باید ظرف دو ماه از تاریخ ثبت قانونی شرکت و در مورد افزایش سرمایه و سهام اضافی از تاریخ ثبت افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکت ها از طریق ابطال تمبر پرداخت شود. افزایش سرمایه در مورد شرکت هایی که قبلا سرمایه خود را کاهش داده اند تا میزانی که حق تمبر آن پرداخت شده است، مشمول حق تمبر مجدد نخواهد بود.»
تبصره ماده 48 گویای این است که زمانی که ثبت شرکت صورت می گیرد به آن مبلغی که با آن شرکت ثبت می شود حق تمبر تعلق می گیرد ولی اگر در طی زمان فعالیت شرکت در آن عملیات افزایش سرمایه انجام شود، نیم در هزار مبلغ افزایش سرمایه به حق تمبر تعلق می گیرد اما به کاهش سرمایه شرکت، مالیاتی تعلق نمی گیرد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد کاهش سرمایه اجباری و اختیاری شرکت در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون اطلاع از کاهش سرمایه اجباری و اختیاری شرکت پاسخ دهند.
پاسخ مشاور: باسلام. بله.