ثبت اختراع

ثبت اختراع چیست

اختراع در صورتی توسط قانون گذار قابل حمایت است که به ثبت رسیده باشد. یکی از سوالاتی که ممکن است برای صاحبان طرح و ایده خلاقانه و مخترعان مطرح شود، این است که ثبت اختراع چیست و ماهیت آن چه می باشد. به همین منظور، در این قسمت از مقاله ضمن بیان تعریف اختراع به پرسش، ثبت اختراع چیست، نیز پاسخ داده شده است.

قانون گذار به منظور حمایت از مخترعان، قانونی را تحت عنوان قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری در سال 1386 تصویب نمود. به موجب ماده 1 این قانون، به نتیجه فکر فرد یا افراد، که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را دریک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن ها حل می نماید، اختراع گفته می شود.

بنابر تعریف فوق، می توان بیان داشت که ثبت اختراع؛ فرآیند صدور گواهینامه اختراع توسط اداره مالکیت معنوی و در سامانه مالکیت معنوی به منظور حمایت از اختراع می باشد که بر طبق آن، مخترع می تواند از حقوق انحصاری محصول تولیدی بهره مند گردد. یکی از سوالاتی که در این میان مطرح می شود این است که داشتن گواهی ثبت اختراع چه حق و حقوقی را به دارنده آن می دهد. بنابر ماده 15 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری، ثبت اختراع، حقوقی را برای صاحب آن، به همراه خواهد داشت که به شرح زیر است:

بهره برداری از اختراع ثبت شده در ایران توسط اشخاصی غیر از مالک اختراع، مشروط به موافقت مالک آن است.

مالک می تواند با رعایت مواد قانونی، علیه هر شخص که بدون اجازه او از اختراع بهره برداری نموده و به حق مخترع تعدی کرده و یا عملی انجام دهد که ممکن است منجر به تعدی به حق مخترع شود، به دادگاه شکایت کند.

بنابراین، در صورتی که شخص بخواهد از مزایای محصول تولیدی توسط مخترع استفاده نماید، می بایست موافقت او را در این زمینه کسب کرده، وگرنه صاحب حق می تواند از او شکایت نماید. با این حال، بنابر بخش دوم ماده 15 همین قانون، برخی موارد از حوزه شمول حقوق گواهینامه اختراع خارج گردیده است که شامل موارد ذکر شده در قسمت زیر می گردد:

بهره برداری از کالاهایی که توسط مالک اختراع یا با توافق او در بازار ایران عرضه می شود.

استفاده از وسایل موضوع اختراع در هواپیماها، وسایل نقلیه زمینی یا کشتی های سایر کشورها که به طور موقت یا تصادفا وارد حریم هوایی، مرزهای زمینی یا آب های کشور می‌ شوند.

بهره برداری هایی که فقط با اهداف آزمایشی درباره اختراع ثبت شده انجام می شود.

 بهره برداری توسط هر شخصی که با حسن نیت قبل از تقاضای ثبت اختراع یا در مواقعی که حق تقدم تقاضا شده است، قبل از تاریخ تقاضای حق تقدم همان اختراع، از اختراع استفاده می کرده یا اقدامات جدی و موثری جهت آماده شدن برای استفاده از آن در ایران به عمل آورده است.

حقوق استفاده کننده قبلی، تنها به همراه شرکت یا کسب و کار یا به همراه بخشی که در آن از اختراع استفاده می شده یا مقدمات استفاده از آن فراهم گردیده، قابل انتقال یا واگذاری است. در نتیجه داشتن گواهی ثبت اختراع،  حق و حقوق فوق را به دارنده آن می دهد.

به موجب ماده 16 قانون ثبت اختراعات، اعتبار گواهینامه اختراع، پس از بیست سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه اختراع، منقضی می‌ گردد. به منظور حفظ اعتبار گواهینامه یا اظهارنامه اختراع، پس از گذشت یک سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه و قبل از شروع هر سال، می بایست مبلغی توسط متقاضی به اداره مالکیت صنعتی پرداخت گردد.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

صفر تا صد شرایط ثبت اختراعات در ایران

ثبت اختراع در ایران، مستلزم رعایت شرایطی می باشد. بدون وجود این ضوابط، طرح مذکور اختراع تلقی نشده و قابل ثبت در سامانه ثبت اختراع نمی باشد. به منظور آشنایی علاقمندان با صفر تا صد شرایط ثبت اختراع در ایران، در این قسمت از مقاله، ضوابط حاکم بر ثبت اختراعات بیان گردیده است؛ که به شرح زیر می باشد:

اختراع باید دارای ابتکار جدید باشد. به موجب ماده 2 قانون ثبت اختراعات، منظور از ابتکار جدید آن است که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد.

اختراع می بایست کاربرد صنعتی داشته باشد. ماده 2 قانون ثبت اختراعات در این رابطه بیان می دارد: «اختراعی کاربردی محسوب می شود که در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود.»

اختراع نباید مخالف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.

با توجه به موارد فوق، چنانچه اختراع هیچ ابتکار یا نوآوری نداشته باشد و یا پیش از این، مشابه آن توسط مخترعان دیگر به ثبت رسیده باشد، به طور مجدد قابل ثبت نمی باشد. علاوه بر این، محصول تولیدی می بایست در صنعت قابل ساخت و استفاده بوده و در غیر این صورت؛ اختراع محسوب نشده و در اداره ثبت اختراعات به ثبت نخواهد رسید.

ثبت اختراع در ایران چطور صورت می گیرد

به منظور ثبت اختراع در ایران، افراد می بایست با نحوه و چگونگی ثبت اختراع آشنا بوده و از آن مطلع باشند. در این میان، ممکن است که برای بسیاری از افراد این سوال مطرح شود که ثبت اختراع در ایران چطور صورت می گیرد؟ به منظور پاسخگویی به این پرسش، این قسمت از مقاله به بیان، نحوه و فرآیند ثبت اختراع در ایران به صورت کلی پرداخته شده است.

در پاسخ به این پرسش که ثبت اختراع در ایران چطور صورت می گیرد؛ باید بیان داشته که در مرحله اول، اختراع فرد باید شرایط لازم و مدارک مورد نیاز را تهیه کرده و سپس به سامانه ادراه ثبت اختراع مراجعه نماید. پس از ورود به این سامانه، داوطلب باید برای خود یک کارتابل تشکیل داده و در سایت ثبت نام نماید.

پس از تشکیل کارتابل، داوطلب باید فرم اظهارنامه ثبت اختراع را در سایت تکمیل نموده و مدارک لازم را بارگذاری نماید. پس از تکمیل فرم، این اظهارنامه برای کارشناس ثبت اختراع فرستاده شده و در صورتی که مشکلی در اظهارنامه نباشد، این فرم توسط کارشناس تایید شده و فرد می تواند نسبت به ثبت آگهی ثبت اختراع به نام خود اقدام نماید.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

صفر تا صد مراحل و نحوه ثبت اختراع در ایران

ثبت اختراعات در ایران به عهده اداره مالکیت معنوی می باشد. به این منظور، مخترع می بایست با مراحل و نحوه ثبت اختراع در ایران آشنا بوده و اظهارنامه ثبت اختراع را به اداره ثبت اختراع تحویل دهد. به منظور اطلاع علاقمندان با فرآیند و چگونگی ثبت اختراع، و این که ثبت اختراع در ایران چطور صورت می گیرد؛ در این قسمت، صفر تا صد مراحل و نحوه ثبت اختراع به همراه راهنمای تصویری آن ارائه گردیده است.

برای پاسخ به این سوال که ثبت اختراع و ثبت مالیکت فکری در ایران چطور صورت می گیرد، کاربر در ابتدا می بایست، به سامانه مالکیت معنوی، به نشانی ipm.ssaa.ir مراجعه کرده و برای خود کارتابل تشکیل دهد. برای نام نویسی در سامانه مالکیت معنوی، فرد لازم است که مطابق تصویر زیر، بر روی گزینه "ثبت نام متقاضی" کلیک کند.

پس از آن، صفحه ای مطابق تصویر زیر در سامانه مالکیت معنوی برای کاربر به نمایش در می آید. در این مرحله، چهار گزینه پیش روی فرد قرار می گیرد که لازم است با توجه به نوع شخص، یکی از چهار گزینه مربوط انتخاب شود.

پس از انتخاب نوع شخص، داوطلب می بایست اطلاعات صحیح خود را در فرم های مربوطه وارد نموده و سپس دکمه مرحله بعد را کلیک نماید تا وارد صفحه ثبت اطلاعات اولیه شود. توجه به این نکته ضروری است که اطلاعات وارد شده در این قسمت از اداره ثبت اختراع گرفته شده و در صورت بروز خطا، ورود به مرحله بعد، امکان پذیر نمی باشد.

پس از کلیک بر روی دکمه مرحله بعد در سامانه مالکیت معنوی، داوطلب باید ضمائم را بارگذاری نماید. بارگذاری ضمائم می بایست با توجه به مشخصات درج شده صورت گیرد.

بعد از آن، نوبت به بخش حساب کاربری می رسد. در این بخش، ایمیل و شماره همراه درج شده در بخش اطلاعات اولیه جهت تایید نمایش داده شده و فرد می بایست در صورت صحت آن، بر روی گزینه تایید ثبت نام کلیک نماید.

با کلیک بر روی، دکمه تایید ثبت نام، پیغام زیر بر روی صفحه نمایش داده می شود که لازم است با زدن دکمه بلی، اطلاعات در سیستم ثبت شود.

پس از تایید اطلاعات در سامانه مالکیت معنوی، فرم زیر جهت مشاهده، نمایش داده خواهد شد که داوطلب می بایست اطلاعات مندرج در آن را با دقت مطالعه نماید. همچنین در این مرحله، پیامک حاوی اطلاعات کاربری و گذر واژه برای فرد ارسال خواهد شد.

با کلیک بر روی گزینه مشاهده و چاپ اقرار نامه، فرم زیر برای متقاضی نمایش داده می شود که داوطلب می بایست اطلاعات مندرج در آن را به دقت مطالعه نماید.

در مرحله آخر ثبت نام در سامانه مالکیت معنوی، شخص لازم است که به همراه نسخه چاپی اقرار نامه، به دفاتر اسناد رسمی مراجعه نموده و گواهی امضا دریافت نمایید. سپس از طریق گزینه "تایید حساب کاربری با گواهی امضا" و وارد نمودن اطلاعات درخواستی حساب کاربری برای فرد فعال می گردد. با تکمیل مراحل ایجاد کارتابل، فرد می تواند به امکانات سامانه اداره ثبت اختراع دسترسی داشته باشد. به منظور ثبت اختراع، متقاضی می بایست از منوی سمت راست حساب کاربری خود بر روی گزینه ثبت اختراع کلیک نماید.

پس کلیک بر روی این گزینه، صفحه ای مطابق تصویر زیر برای کاربر به نماش در می آید که وی باید آن را به دقت مطالعه نماید. به منظور ورود به مرحله بعد، شخص لازم است که تیک تعهدنامه را فعال نموده و گزینه "مرحله بعد" را انتخاب نماید.

در مرحله بعد، شخص باید نوع اظهارنامه را مشخص کند که شامل دو نوع «اظهارنامه جدید» و «ثبت اظهارنامه همزمان با اعتراض» است. داوطلب می بایست بر روی گزینه ثبت اظهارنامه جدید مطابق تصویر کلیک نماید.

پس از تکمیل نوع اظهارنامه در سامانه مالکیت معنوی، نوبت به درج نمودن اطلاعات اختراع و محصول تولیدی می شود. توجه به این نکته ضروری است که پر کردن تمام فیلدهای دارای ستاره قرمز الزامی می باشد.

پس از آن، نوبت به وارد نمودن اشخاص مرتبط با اختراع می رسد. در این قسمت، داوطلب می بایست بر روی گزینه ثبت شخص جدید کلیک نموده تا صفحه ای مطابق تصویر زیر برای وی به نمایش در آید. در این بخش، کاربر می بایست با توجه به نوع شخص مخترع، یکی از سه گزینه زیر را انتخاب نماید.

در مرحله بعدی، لازم است که اطلاعات مخترع و یا نماینده قانونی آن در قسمت های مربوطه وارد شده و بر روی گزینه افزودن کلیک شود. در صورتی که مخترع، شخص حقوقی است اطلاعات نماینده قانونی آن در این بخش درج می گردد.

بخش بعدی، مربوط به حق تقدم افراد می باشد. فرم حق تقدم را صرفا اشخاصی که اختراع خود را در قلمرو یکی از اعضای کنوانسیون پاریس به ثبت رسانده اند، پر می نمایند. درصورت انتخاب این بخش، باید مدارک حق تقدم در بخش ضمائم پیوست گردد. برای ایجاد حق تقدم، شخص لازم است که اطلاعات مندرج در فرم را تکمیل نماید.

پس از تکمیل نمودن فرم، یک کد رهگیری به درخواست فرد اختصاص داده می شود که لازم است متقاضی این کد را تا آخرین مرحله نزد خود نگه دارد. به منظور اتمام مراحل درخواست اظهارنامه، فرد می بایست در این صفحه به ثبت ضمائم و پرداخت هزینه ثبت اختراع اقدام نماید. همچنین فرد در این مرحله می تواند با کلیک بر روی گزینه ویرایش اطلاعات، مندرجاتی را که در قسمت های پیشین درج نموده، اصلاح نماید.

لیست ضمائم شامل ادعانامه اختراع، توصیف اختراع و مدارک مثبت هویت فرد می باشد که می بایست، مطابق با دستورالعمل، آن ها را در این قسمت بارگذاری کند.

پس از بارگذاری ضمائم و پرداخت هزینه مربوطه، اظهارنامه ثبت اختراع به کارشناس اداره ثبت اختراع ارجاع شده تا توسط وی مورد بررسی قرار گیرد. در این مرحله، کارشناس می تواند درخواست متقاضی را قبول یا رد یا اخطار رفع نقص بزند. بنابراین ثبت نام در سایت به منظور ثبت اختراع نبوده و تایید کارشناس نیز ضروری است. پس از تایید اولیه و ارسال مدارک و آگهی ثبت اختراع، طرح به نام متقاضی ثبت می شود. فرد می تواند روند پیگیری درخواست ثبت اختراع را از طریق کارتابل خود در سامانه اداره ثبت اختراع پیگیری نماید. همچنین بنابر ماده 6 همین قانون، در تنظیم و تسلیم اظهارنامه باید موارد زیر لحاظ شود:

نام و سایر اطلاعات لازم درخصوص متقاضی، مخترع و نماینده قانونی او (در صورت وجود) و عنوان اختراع می بایست در اظهارنامه درج شود.

درمواقعی که متقاضی شخص مخترع نیست، مدارک دال بر سمت قانونی وی همراه اظهارنامه تحویل گردد.

ادعای مذکور در اظهارنامه، گویا و مختصر بوده و با توصیف همراه باشد، به نحوی که برای شخص دارای مهارت عادی در فن مربوط واضح و کامل بوده و حداقل یک روش اجرایی برای اختراع نیز ارائه کند. خلاصه توصیف فقط به منظور ارائه اطلاعات فنی است و نمی توان برای تفسیر محدوده حمایت، به آن استناد کرد.

به موجب ماده 13 قانون ثبت اختراع، پس از دریافت درخواست ثبت اختراع، اداره ثبت اختراع اظهارنامه را از نظر انطباق با شرایط مندرج در قانون و آیین نامه آن، بررسی خواهد کرد و در صورت تشخیص انطباق، اقدام لازم را برای ثبت اختراع انجام می دهد. در غیر این صورت، اظهارنامه را رد و مراتب را به متقاضی ابلاغ می کند.

مدارک ثبت اختراع

در قسمت های گذشته، پیرامون تعریف ثبت اختراع، شرایط، مراحل و نحوه ثبت آن توضیحاتی ارائه گردید و پاسخ به این سوال که ثبت اختراع در ایران چطور صورت می گیرد؛ داده شد. به منظور تایید و صدور گواهینامه ثبت اختراع از سوی اداره ثبت اختراع، شخص می بایست مدارک لازم در این زمینه را نیز تهیه نموده و در زمان مقرر، به آدرس اداره ثبت اختراع پست نماید. مدارک ثبت اختراع شامل موارد زیر می باشد:

 اظهارنامه اختراع

توصیف اختراع

 ادعا یا ادعاهای اختراع

خلاصه ای از توصیف اختراع

مدارک مثبت هویت متقاضی (کپی شناسنامه و کارت ملی)

رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی

توجه به این نکته ضروری است که در زمانی که ثبت اختراع، توسط شخصی غیر از شخص مخترع و توسط وکیل وی انجام می گیرد، وکالت نامه نیز می بایست ضمیمه مدارک فوق گردد. همچنین، کاربر می بایست به طور مداوم وضعیت درخواست خود را در کارتابل شخصی سامانه اداره ثبت اختراع پیگیری نموده تا از زمان تحویل مدارک خود مطلع گردد. عدم ارسال مدارک مربوطه در مهلت مشخص شده سبب می شود که درخواست ثبت اختراع فرد، توسط کارشناس رد شود.

همچنین مطابق ماده 18 قانون ثبت اختراع، هر ذی نفع می تواند ابطال گواهینامه اختراع را از دادگاه درخواست نماید. درصورتی که ذی نفع ثابت کند یکی از شرایط مندرج در مواد قانون ثبت اختراع رعایت نشده یا این که فرد، مالک اختراع، مخترع یا قائم مقام قانونی او نیست، حکم ابطال گواهینامه اختراع توسط دادگاه صادر می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و مراحل ثبت اختراع​​ در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و مراحل ثبت اختراع​ پاسخ دهند.