ثبت ایده

راه ها و روش های ثبت ایده خلاقانه

قبل از پرداختن به این موضوع که راه ها و روش های ثبت ایده خلاقانه چه می باشد، لازم است که در ابتدا؛ توضیحاتی در رابطه با تعریف و ماهیت ثبت ایده ارائه شود. بر اساس ماده 1 قانون ثبت اختراعات، طرح‌ های صنعتی و علائم تجاری، ایده یا اختراع به نتیجه فکر فرد یا افرادی گفته می شود که برای اولین بار، فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه کرده و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن ها حل می نماید.

افراد به منظور این که بتوانند از کپی یا سرقت ایده و طرح خلاقانه خود محافظت نمایند، می بایست به ثبت آن اقدام نمایند. یکی از سوالاتی که برای صاحبان ایده و طرح در رابطه با این موضوع مطرح می شود؛ این است که راه ها و روش های ثبت ایده چه می باشد. در رابطه با این پرسش می توان پاسخ داده که در حال حاضر، دو روش برای ثبت ایده افراد وجود دارد که شامل ثبت ایده در داخل کشور و ثبت ایده به صورت بین المللی می شود.

در ثبت ایده در داخل کشور، شخص، طرح و ایده خود را مطابق با قوانین داخلی به ثبت رسانده و از حمایت های قانونی در نظر گرفته شده، تنها در داخل کشور بهره مند می گردد، اما در ثبت اختراع و ایده بین المللی، شخص ایده و طرح خود را در کلیه کشورهای عضو «معاهده همکاری ثبت اختراع» ثبت نموده و به این ترتیب، از مزایای در نظر گرفته شده برای آن بهره مند می گردد. با این حال، توجه به این نکته ضروری است که برای ثبت ایده به طور بین المللی شخص می بایست ابتدا، طرح و ایده را در کشور خود به ثبت رسانده و سپس برای ثبت بین المللی آن اقدام نماید.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

سامانه ثبت ایده قوه قضاییه

به منظور رفاه حال متقاضیان و کاهش مراجعات حضوری به سازمان مرکز مالکیت معنوی، این سازمان که خود زیر نظر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور فعالیت می نماید، سامانه ای را تحت عنوان سامانه ثبت ایده راه اندازی نموده است. با استفاده از این سامانه، افراد می توانند به صورت غیرحضوری، اظهارنامه ثبت ایده را تکمیل نموده و نسبت به ثبت درخواست خود اقدام نمایند.

سامانه ثبت ایده قوه قضاییه، در واقع همان سامانه مالکیت معنوی به نشانی ipm.ssaa.ir می باشد. افراد به منظور استفاده از خدمات و امکانات مختلف این سامانه، مثل ثبت اظهارنامه، جست و جو در ایده های ثبت شده و.... می بایست ابتدا؛ در سامانه ثبت نام کرده و برای خود حساب کاربری تشکیل دهند. پس از آن فرد می تواند از طریق کارتابل خود اظهارنامه ثبت ایده را تکمیل کرده و به منظور بررسی، نزد کارشناسان اداره ثبت ارسال نماید.

نکته قابل توجه در رابطه با سامانه ثبت ایده قوه قضاییه این است که کاربران در این سایت می توانند علاوه بر ثبت ایده و اختراع، به ثبت علامات تجاری، طرح های صنعتی، جست و جو در ایده های ثبت شده و ... نیز اقدام نمایند. برای این که ایده فرد، قابلیت ثبت شدن در سامانه ipm.ssaa.ir را داشته باشد، شخص می بایست شرایط و ضوابطی را مورد رعایت قرار دهد که در بخش های بعدی مقاله به آن پرداخته خواهد شد.

شرایط ثبت ایده در ایران

در بخش های پیشین مقاله، راه ها و روش های ثبت ایده و هم چنین، سامانه آن در ایران توضیح داده شد و بیان گردید که افراد به منظور ثبت ایده خود، می توانند به دو طریق عمل نمایند که شامل ثبت ایده به صورت داخلی و ثبت ایده به صورت بین المللی می شود. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به بیان شرایط ثبت ایده در ایران بپردازیم.

قانون گذار در ماده 2 قانون ثبت اختراعات، طرح‌ های صنعتی و علائم تجاری، دو شرط مهم و اصلی ثبت ایده و اختراع را بیان نموده است. مطابق با این ماده، اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. منظور از ابتکار جدید آن است که طرح و ایده، در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد.

همچنین، مطابق با این ماده، طرح و ایده می بایست کاربردی نیز باشد. اختراعی کاربردی محسوب می‌ شود که در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می‌ شود. به موجب ماده 4 همین قانون، برخی موارد از شمول ثبت ایده و اختراع خارج گردیده و قابلیت ثبت در ایران را ندارند که عبارت است از:

کشفیات، نظریه های علمی، روش های ریاضی و آثار هنری.

طرح‌ ها و قواعد یا روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیت‌ های ذهنی و اجتماعی.

روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسان یا حیوان. (این بند شامل فرآورده های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روش‌ های مزبور نمی‌ شود.)

منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آن ها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آن ها.

آنچه قبلا در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد. فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه ای از جهان از طریق انتشار کتبی یا شفاهی یا از طریق استفاده عملی و یا هر طریق دیگر، قبل از تقاضا و یا در موارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع، افشاء شده باشد. در صورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.

اختراعاتی که بهره برداری از آن ها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.

علاوه بر شرایط فوق برای ثبت ایده و طرح متقاضی ثبت، داوطلب می بایست ضوابطی را به منظور ثبت اظهارنامه در سامانه مالکیت معنوی مورد رعایت قرار بدهد که از جمله آن می توان به داشتن شماره همراه به نام، ایجاد کارتابل در سامانه، استطاعت مالی برای پرداخت هزینه های ثبت و ... اشاره نمود.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

مدارک لازم برای ثبت ایده خلاقانه

به منظور ثبت ایده به و طرح های خلاقانه، متقاضی ثبت می بایست مدارک و اسنادی را تهیه نموده و در سامانه بارگذاری نماید. در صورتی که در مدارک و اسناد ارسالی نقصی وجود داشته باشد، اداره مالکیت معنوی اظهارنامه ثبت اختراع را رد نموده و شخص می بایست مراحل را مجددا طی نماید. لیست مدارک لازم برای ثبت ایده خلاقانه در ایران به شرح زیر می باشد:

 اظهارنامه ثبت ایده

توصیف اختراع یا ایده

 ادعا یا ادعاهای ثبت ایده

خلاصه ای از توصیف ایده

مدارک مثبت هویت متقاضی (کپی شناسنامه و کارت ملی)

رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی

وکالت نامه (در مواردی که برای انجام امور مربوط به ثبت ایده وکیل اخذ می گردد.)

کپی آگهی تاسیس شرکت و آخرین تغییرات آن (در مواردی که متقاضی شخص حقوقی است.)

مهر شرکت (در مواردی که متقاضی شخص حقوقی است.)

گواهی امضا

کارت بازرگانی

همچنین، در مواردی که فرد برای ثبت بین المللی طرح و ایده اقدام می نماید، لازم است که علاوه بر مدارک فوق، اسنادی از قبیل نامه درخواست جهت ثبت بین المللی علامت خطاب به اداره ثبت مالکیت معنوی با درج اسامی کشورهای مورد نظر، معرفی نامه بر روی سربرگ شرکت همراه با امضا مدیران و دارندگان حق امضا همراه با مهر شرکت (اشخاص حقوقی) و در صورت مراجعه وکیل رسمی ارائه وکالت نامه دادگستری، تکمیل فرم مخصوص لاتین پس از مشخص شدن کشورهای موردنظر متقاضی و نیز برگه محاسبه هزینه ها همراه با مهر و امضاء متقاضی (Fee Calculation) تهیه شود.

آموزش کامل مراحل ثبت ایده به صورت قانونی

ثبت طرح و ایده در ایران، همانند ثبت اختراعات و طرح های صنعتی به عهده اداره مالکیت معنوی می باشد. به این منظور، صاحب طرح و ایده می بایست با مراحل و نحوه ثبت ایده در ایران آشنا بوده و اظهارنامه مربوطه را به این اداره تحویل دهد. به منظور اطلاع علاقمندان با فرآیند و چگونگی ثبت طرح و ایده، در این قسمت از مقاله، آموزش کامل مراحل ثبت ایده به صورت قانونی، به همراه راهنمای تصویری آن، ارائه گردیده است.

برای ثبت ایده، کاربر در ابتدا می بایست، به سایت مرکز مالکیت معنوی، به نشانی ipm.ssaa.ir مراجعه کرده و برای خود کارتابل تشکیل دهد. برای نام نویسی در سامانه مالکیت معنوی، فرد لازم است که مطابق تصویر زیر، بر روی گزینه "ثبت نام متقاضی" کلیک کند.

پس از آن، صفحه ای مطابق تصویر زیر برای کاربر به نمایش در می آید. در این مرحله، چهار گزینه پیش روی فرد قرار می گیرد که لازم است با توجه به نوع شخص، یکی از چهار گزینه مربوط انتخاب شود.

پس از انتخاب نوع شخص، داوطلب می بایست اطلاعات صحیح خود را در فرم های مربوطه وارد نموده و سپس دکمه مرحله بعد را کلیک نماید تا وارد صفحه ثبت اطلاعات اولیه شود. توجه به این نکته ضروری است که اطلاعات وارد شده در این قسمت از اداره ثبت احوال استعلام گرفته شده و در صورت بروز خطا، ورود به مرحله بعد، امکان پذیر نمی باشد.

پس از کلیک بر روی دکمه مرحله بعد، داوطلب باید ضمائم را بارگذاری نماید. بارگذاری ضمائم می بایست با توجه به مشخصات درج شده صورت گیرد.

بعد از آن، نوبت به بخش حساب کاربری می رسد. در این بخش، ایمیل و شماره همراه درج شده در بخش اطلاعات اولیه جهت تایید نمایش داده شده و فرد می بایست در صورت صحت آن، بر روی گزینه تایید ثبت نام کلیک نماید.

با کلیک بر روی، دکمه تایید ثبت نام، پیغام زیر بر روی صفحه نمایش داده می شود که لازم است با زدن دکمه بلی، اطلاعات در سیستم ثبت شود.

پس از تایید اطلاعات، فرم زیر جهت مشاهده، نمایش داده خواهد شد که داوطلب می بایست اطلاعات مندرج در آن را با دقت مطالعه نماید. همچنین در این مرحله، پیامک حاوی اطلاعات کاربری و گذر واژه برای فرد ارسال خواهد شد.

با کلیک بر روی گزینه مشاهده و چاپ اقرار نامه، فرم زیر برای متقاضی نمایش داده می شود که داوطلب می بایست اطلاعات مندرج در آن را به دقت مطالعه نماید.

در مرحله آخر ثبت نام، شخص لازم است که به همراه نسخه چاپی اقرار نامه، به دفاتر اسناد رسمی مراجعه نموده و گواهی امضا دریافت نمایید. سپس از طریق گزینه "تایید حساب کاربری با گواهی امضا" و وارد نمودن اطلاعات درخواستی حساب کاربری برای فرد فعال می گردد. با تکمیل مراحل ایجاد کارتابل، فرد می تواند به امکانات سامانه اداره مالکیت معنوی دسترسی داشته باشد. به منظور ثبت طرح و ایده، متقاضی می بایست از منوی سمت راست حساب کاربری خود بر روی گزینه ثبت اختراع کلیک نماید.

پس کلیک بر روی این گزینه، صفحه ای مطابق تصویر زیر برای کاربر به نماش در می آید که وی باید آن را به دقت مطالعه نماید. به منظور ورود به مرحله بعد، شخص لازم است که تیک تعهدنامه را فعال نموده و گزینه "مرحله بعد" را انتخاب نماید.

در مرحله بعد، شخص باید نوع اظهارنامه را مشخص کند که شامل دو نوع «اظهارنامه جدید» و «ثبت اظهارنامه همزمان با اعتراض» است. داوطلب می بایست بر روی گزینه ثبت اظهارنامه جدید مطابق تصویر کلیک نماید.

پس از تکمیل نوع اظهارنامه، نوبت به درج نمودن اطلاعات اختراع و محصول تولیدی می شود. توجه به این نکته ضروری است که پر کردن تمام فیلدهای دارای ستاره قرمز الزامی می باشد.

پس از آن، نوبت به وارد نمودن اشخاص مرتبط با طرح و ایده می رسد. در این قسمت، داوطلب می بایست بر روی گزینه ثبت شخص جدید کلیک نموده تا صفحه ای مطابق تصویر زیر برای وی به نمایش در آید. در این بخش، کاربر می بایست با توجه به نوع صاحب ایده و طرح، یکی از سه گزینه زیر را انتخاب نماید.

در مرحله بعدی، لازم است که اطلاعات صاحب ایده و یا نماینده قانونی آن در قسمت های مربوطه وارد شده و بر روی گزینه افزودن کلیک شود. در صورتی که صاحب طرح و ایده، شخص حقوقی است اطلاعات نماینده قانونی آن در این بخش درج می گردد.

بخش بعدی، مربوط به حق تقدم افراد می باشد. فرم حق تقدم را صرفا اشخاصی که طرح و ایده خود را در قلمرو یکی از اعضای کنوانسیون پاریس به ثبت رسانده اند، پر می نمایند. درصورت انتخاب این بخش، باید مدارک حق تقدم در بخش ضمائم پیوست گردد. برای ایجاد حق تقدم، شخص لازم است که اطلاعات مندرج در فرم را تکمیل نماید.

پس از تکمیل نمودن فرم درخواست، یک کد رهگیری به درخواست فرد اختصاص داده می شود که لازم است متقاضی این کد را تا آخرین مرحله نزد خود نگه دارد. به منظور اتمام مراحل درخواست اظهارنامه، فرد می بایست در این صفحه به ثبت ضمائم و پرداخت هزینه ثبت ایده و طرح اقدام نماید. همچنین فرد در این مرحله می تواند با کلیک بر روی گزینه ویرایش اطلاعات، مندرجاتی را که در قسمت های پیشین درج نموده، اصلاح نماید.

لیست ضمائم شامل ادعانامه اختراع، توصیف اختراع و مدارک مثبت هویت فرد می باشد که می بایست، مطابق با دستورالعمل، آن ها را در این قسمت بارگذاری کند.

پس از بارگذاری ضمائم و پرداخت هزینه مربوطه، اظهارنامه ثبت ایده به کارشناس اداره مالکیت معنوی ارجاع شده تا توسط وی مورد بررسی قرار گیرد. در این مرحله، کارشناس می تواند درخواست متقاضی را قبول یا رد یا اخطار رفع نقص بزند. بنابراین ثبت نام در سایت به معنی ثبت ایده و طرح نبوده و تایید کارشناس نیز ضروری است. پس از تایید اولیه و ارسال مدارک و آگهی ثبت ایده، طرح به نام متقاضی ثبت می شود. فرد می تواند روند پیگیری درخواست ثبت ایده را از طریق کارتابل خود در سامانه اداره مالکیت معنوی پیگیری نماید.

تفاوت ثبت ایده و ثبت اختراع

در بخش پیشین مقاله، توضیحات جامع و کاملی در خصوص ثبت ایده و طرح خلاقانه ارائه گردید و بیان شد که افراد می بایست پس از ثبت نام در سامانه مالکیت معنوی، اظهارنامه ثبت اختراع را در این سایت تکمیل نمایند. با توجه به این موضوع، ممکن است که این سوال در ذهن برخی افراد مطرح شود تفاوت ثبت ایده و ثبت اختراع چه می باشد و این دو موضوع، چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

در پاسخ به این پرسش که چه تفاوتی میان ثبت ایده و ثبت اختراع وجود دارد، می توان پاسخ داد که تفاوت چندانی در روش و مراحل این دو موضوع وجود نداشته و متقاضی در هر دو روش، می بایست پس از ثبت نام در سامانه مالکیت معنوی و ایجاد کارتابل برای خود، اظهارنامه ثبت اختراع را در سامانه ipm.ssaa.ir تکمیل نماید.

مطابق با ماده 6 قانون ثبت اختراعات، طرح‌ های صنعتی و علایم تجاری؛ اظهارنامه ثبت ایده که به اداره مالکیت صنعتی داده می‌ شود، باید موضوعی را که حمایت از آن درخواست می‌ شود، تعیین کرده و به فارسی تنظیم شود، دارای تاریخ و امضاء بوده و خواسته، توصیف ادعا، خلاصه ای از توصیف اختراع و درصورت لزوم نقشه های مربوطه را دربرداشته باشد.

ثبت ایده در خارج از کشور

همانطور که پیش تر بیان شد، متقاضی می تواند طرح و ایده خود را به طور بین المللی نیز به ثبت برساند. به منظور ثبت ایده و اختراع بین المللی، معاهده ای تحت عنوان، معاهده همکاری ثبت اختراع یا Patent Cooperation Treaty میان کشورها به امضا رسیده است که به اختصار PCT نامیده می شود. این پیمان زیر نظر سازمان جهانی مالکیت معنوی منعقد گردیده و در صورتی که فرد، ایده و اختراع خود را به طور بین المللی به ثبت برساند، می تواند حمایت های در نظر گرفته شده به این منظور را کسب نماید.

به منظور ثبت ایده در خارج از کشور، صاحبان اختراع می‌ توانند با تقدیم اظهارنامه‌ ای به سازمان جهانی مالکیت فکری یا WIPO، اختراع و ایده خود را با همکاری آن سازمان در سطح بین المللی به ثبت برسانند. اظهارنامه بین المللی که برای ثبت ایده و اختراع بین المللی فرستاده می شود باید شامل درخواست، توصیف و شرح اختراع، ادعا یا ادعاها، نقشه های فنی (در صورت لزوم) و چکیده اختراع باشد. 

همچنین، از جمله شرایط ثبت اختراع بین المللی این است که اختراع و ایده، اول، به طور ملی به ثبت برسد. نکته دیگر در زمینه ثبت اختراع بین المللی این است که بهره مندی از حمایت های مطرح شده برای ثبت ایده یا اختراع بین المللی، تنها در کشورهای عضو کنوانسیون PCT امکان پذیر بوده و نمی توان در کشور های غیر عضو، از حمایت های ثبت ایده بین المللی بهره مند گردید.

فرم درخواست ثبت ایده

حقوق اختراع و ایده ثبت شده منحصرا به صاحب طرح و ایده تعلق دارد و اگر، افرادی به صورت مشترک ایده را مطرح نموده باشند، حقوق ناشی از ثبت ایده و اختراع به صورت مشترک به آنان تعلق خواهد گرفت. ذکر این نکته نیز در این میان، حائز اهمیت است که حقوق ناشی از طرح و ایده ثبت شده قابل انتقال است و در صورت فوت، صاحب حق به ورثه او منتقل می‌ شود.

فرم درخواست ثبت ایده، در سایت مرکز مالکیت معنوی وجود داشته و افراد می توانند از طریف پورتال کاربری خود، به اظهارنامه و فرم مربوطه دسترسی پیدا نمایند. هم چنین در بخش های پیشین مقاله، آموزش کامل مراحل ثبت ایده به صورت قانونی بیان گردید که افراد با مراجعه به آن می توانند فرم درخواست ثبت ایده را نیز مشاهده نمایند.

متقاضی می تواند همراه با اظهارنامه و فرم درخواست خود، طی اعلامیه ای، حق تقدم مقرر در کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی و اصلاحات بعدی آن را درخواست نماید. حق تقدم می تواند بر اساس یک یا چند اظهارنامه ملی یا منطقه ای یا بین المللی باشد که در هر کشور یا برای هر کشور عضو کنوانسیون مذکور تسلیم شده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سامانه و مراحل ثبت ایده​​ در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون اطلاع از سامانه و مراحل ثبت ایده​ پاسخ دهند.