مالیات نقل و انتقال سهام

مالیات نقل و انتقال سهام شرکت چیست

پرداخت مالیات و میزان آن، از جمله دغدغه های مهم و اساسی مودیان می باشد. مالیات های وضع شده از سوی دولت، انواع مختلفی داشته که از جمله آن می توان به مالیات نقل و انتقال سهام اشاره نمود. از آن جایی که ممکن است، برخی افراد با ماهیت و تعریف این نوع مالیات آشنایی کافی را نداشته باشند؛ در این بخش از مقاله به این پرسش پاسخ خواهیم داد که مالیات نقل و انتقال سهام شرکت چیست.

مالیات نقل و انتقال سهام شرکت، از جمله مالیات های تکلیفی و مقطوع بوده که به هنگام نقل و انتقال سهام در شرکت های سهامی از انتقال دهنده اخذ شده و توسط کارگزاری ها یا خود شخص، به حساب مشخص شده سازمان امور مالیاتی واریز می گردد. ماده 143 قانون مالیات های مستقیم و هم چنین، ماده مکرر آن به بیان این موضوع اختصاص داده شده است.

بنابر این، به موجب این قانون، انتقال دهندگان سهام و حق تقدم سهام، مکلفند قبل از انتقال، مالیات متعلق را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند. ‌ادارات ثبت یا دفاتر اسناد رسمی نیز در این راستا، مکلف گردیده اند که در زمان ثبت تغییرات یا تنظیم سند انتقال، گواهی پرداخت مالیات متعلق را اخذ کرده و ضمیمه پرونده‌ مربوط به ثبت یا انتقال نمایند.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

مالیات نقل و انتقال سهام به عهده کیست

در قسمت گذشته، در خصوص تعریف و ماهیت مالیات نقل و انتقال سهام شرکت توضیحاتی را ارائه نموده و بیان کردیم که این نوع مالیات از جمله مالیات های تکلیفی و مقطوع می باشد. منظور از مالیات مقطوع آن است که به غیر از این مالیات، هیچ مالیات دیگری گرفته نمی شود و منظور از مالیات تکلیفی نیز آن است که وظیفه پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی، بر عهده فرد دیگری غیر از فرد پرداخت‌ کننده واقع شده است.

یکی از سوالات متداولی که در هنگام نقل و انتقال سهام، برای انتقال دهنده و انتقال گیرنده مطرح می شود این است که مالیات نقل و انتقال سهام شرکت به عهده کیست و چه کسی (انتقال دهنده و یا انتقال گیرنده) می بایست این نوع مالیات را پرداخت نماید؟ در پاسخ به این پرسش باید بیان داشت که مطابق با تبصره یک ماده 143 قانون مالیات های مستقیم، پرداخت این مالیات بر عهده انتقال دهنده واقع شده است.

در شرکت های سهامی بورسی، انتقال دهنده می بایست مبلغ این مالیات را از طریق کارگزاران بورسی پرداخت نموده و آن ها این مبلغ را به حساب معرفی شده به سازمان امور مالیات واریز نماید، اما در شرکت های غیر بورسی، واسطه ای تحت عنوان کارگزار در روند پرداخت مالیات موجود نبوده و انتقال دهنده می بایست خود، این مبلغ را به حساب سازمان امور مالیاتی واریز نماید.

محاسبه مالیات نقل و انتقال سهام شرکت سهامی خاص و عام

واگذاری یا نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی عام و خاص، ممکن است به طرق مختلف رخ دهد؛ به طور مثال، چنانچه یک یا چند نفر از سهامداران شرکت، تصمیم به خروج از شرکت و واگذاری سهام خود به اعضای جدید یا سابق شرکت را داشته باشند، سهام شرکت مورد نقل و انتقال واقع می شود. برای ثبت انتقال سهام شرکت، انتقال دهنده می بایست مالیات متعلق را محاسبه نموده و به سازمان مالیات پرداخت کند. در این قسمت به این سوال پاسخ می دهیم که مالیات نقل و انتقال سهام چند درصد است؟

برای آگاهی از نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال سهام شرکت سهامی خاص و عام، می بایست به ماده 143 قانون مالیات های مستقیم و ماده مکرر آن مراجعه شود. بنابر این دو ماده: «از هر نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکت ها اعم از ایرانی و خارجی در بورس ها یا بازارهای خارج از بورس دارای مجوز، مالیات مقطوعی به میزان نیم‌ درصد (۵%) ارزش فروش سهام و حق تقدم سهام وصول خواهد شد و از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام و مالیات بر ارزش افزوده خرید و فروش مطالبه نخواهد شد.»

همچنین، از هر نقل و انتقال سهام و سهم‌ الشرکه و حق تقدم سهام و سهم ‌الشرکه شرکا در سایر شرکت‌ ها مالیات مقطوعی به میزان چهار درصد (۴٪)‌ ارزش اسمی آن ها، مالیات وصول می‌ شود. با این که در متن خود ماده 143 قانون مالیات های مستقیم، نرخ مالیات شرکت های بورسی، به میزان نیم درصد تعین شده، اما این رقم به موجب مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی در سال گذشته کاهش یافت.

بنابر مصوبه جلسه شورای‌ عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا و با پیگیری سازمان بورس و به منظور حمایت از سهامداران، کاهش 80 درصدی مالیات فروش سهام، به تصویب رسید و نرخ این مالیات، از نیم درصد به یک دهم درصد کاهش یافت. بنابراین، با توجه به این دو ماده می توان بیان داشت که مالیات نقل و انتقال سهام شرکت های بورسی معادل یک دهم درصد بوده و مالیات نقل و انتقال سهام شرکت های غیربورسی برابر چهار درصد تعیین شده است.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

نحوه پرداخت الکترونیکی مالیات نقل و انتقال سهام شرکت

در بخش های پیشین مقاله، توضیحات جامع و کاملی در خصوص ماهیت نقل و انتقال سهام، نحوه محاسبه و پرداخت این مالیات ارائه گردید و بیان شد که انتقال دهنده سهام در شرکت های بورسی می بایست معادل یک دهم درصد و در شرکت های غیر بورسی معادل چهار درصد ارزش فروش سهام را به عنوان مالیات پرداخت نماید. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به توضیح نحوه پرداخت الکترونیکی مالیات نقل و انتقال سهام شرکت بپردازیم.

نحوه پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام شرکت در شرکت های بورسی و غیر بورسی، با یکدیگر متفاوت می باشد. مطابق با بخش دوم ماده 143 مکرر قانون مالیات های مستقیم، کارگزاران بورس ها و بازارهای خارج از بورس مکلفند مالیات تعلق گرفته به شرکت های فعال در بورس ها یا بازارهای خارج از بورس دارای مجوز را به هنگام هر انتقال از انتقال دهنده وصول و به حساب تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی کشور واریز نمایند و ظرف ده روز از تاریخ انتقال، رسید آن را به همراه فهرستی حاوی تعداد و مبلغ فروش سهام و حق تقدم مورد انتقال به اداره امور مالیاتی محل ارسال کنند.

نحوه پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام شرکت در شرکت های غیر بورسی، در تبصره 1 ماده 143 قانون مالیات های مستقیم مورد اشاره قرار گرفته که مطابق با آن، «انتقال دهندگان سهام و‌ سهم‌ الشرکه و حق تقدم سهام مکلفند قبل از انتقال، مالیات متعلق را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند. ادارات ثبت یا دفاتر اسناد رسمی مکلفند در موقع ثبت تغییرات یا تنظیم سند انتقال حسب مورد گواهی پرداخت مالیات متعلق را اخذ و ضمیمه پرونده‌ مربوط به ثبت یا انتقال کنند.» بنابراین، نحوه پرداخت مالیات در شرکت های بورسی از طریق کارگزاری و در شرکت های غیربورسی از طریق خود انتقال دهنده صورت می گیرد.

با صدور بخشنامه از سوی سازمان امور مالیاتی، امکان پرداخت الکترونیکی مالیات نقل و انتقال سهام (موضوع تبصره یک ماده 143 ق.م.م) از تاریخ 1402/09/18 از طریق درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی my.tax.gov.ir برای مودی فراهم شده است. افراد می توانند با ورود به این سامانه و قسمت حساب کاربری خود، مالیات متعلق را پرداخت نمایند.

مفاصا حساب مالیات نقل و انتقال سهام شرکت با مسئولیت محدود

به موجب ماده 143 قانون مالیات ها مستقیم و ماده مکرر آن، انتقال دهندگان سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام مکلف اند قبل از انتقال، مالیات متعلق را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کرده و با پرداخت این مبلغ، برگه مفاصا حساب مالیات نقل و انتقال سهام شرکت با مسئولیت محدود خود را دریافت نمایند. برگه مفاصا حساب، بیان کننده این موضوع است که مودی، هیچ بدهی به سازمان امور مالیاتی نداشته و تمامی تسویه‌ حساب‌ ها در خصوص نقل و انتقال سهام انجام شده است.

قبل از سال هزار و سیصد و هشتاد و چهار، ارائه مصوبه مجمع عمومی و یا مصوبه هیات مدیره شرکت برای صدور مفاصا حساب در مورد انتقالات مزبور، الزامی بود. درخواست مدارک غیرضروری از متعاملین یا نمایندگان آن ها، نظیر مصوبه مجمع عمومی و یا هیات مدیره، به نوبه خود، موجب اتلاف وقت و کندی جریان امور و نارضایتی مودیان می شد.

اما به موجب بخشنامه شماره 211/1393/10448، در همین سال، ادارات امور مالیاتی مجاز به الزام متعاملین به ارائه مصوبه مجمع عمومی و یا مصوبه هیات مدیره شرکت در مورد انتقالات مزبور نمی‌ باشند و لازم است پس از پرداخت مالیات متعلق، نسبت به صدور گواهی مفاصا حساب اقدام نمایند.

جریمه و هزینه عدم پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام شرکت تعاونی

پرداخت مالیات، از جمله مالیات نقل و انتقال سهام، از جمله هزینه های اجباری است که از سوی دولت بر دوش مودیان قرار گرفته و آن ها می بایست مبلغ آن را به حساب اداره امور مالیات کشور واریز نمایند. در این میان، همواره افرادی نیز وجود دارند که به هر دلیلی، از پرداخت مالیات متعلقه سر باز زده و از پرداخت این هزینه خودداری می نمایند.

این افراد، مطابق قانون به جریمه عدم پرداخت مالیات محکوم می گردند. در پاسخ به این پرسش که جریمه عدم پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام شرکت تعاونی و سایر شرکت ها چه می باشد، می توان بیان داشت که یکی از مهم ترین جرایم عدم پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام این است که اداره ثبت شرکت ها، نقل و انتقال مزبور را به رسمیت نخواهد شناخت.

همچنین بر اساس ماده 200 قانون مالیات های مستقیم، در هر مورد که به موجب مقررات این قانون، تکلیف و یا وظیفه‌ ای برای دفاتر اسناد رسمی مقرر گردیده است (مثل زمانی که دفاتر اسناد به هنگام ثبت نقل و انتقال سهام می بایست گواهی مفاصا حساب مالیاتی را مطالبه نمایند.)، در صورت تخلف، علاوه بر‌ مسئولیت تضامنی سردفتر با مودی در پرداخت مالیات یا مالیات‌ های متعلق مربوط، مشمول جریمه‌ ای معادل، ۲۰% آن نیز خواهد بود و در مورد تکرار‌ به مجازات حبس تعزیری درجه شش نیز با رعایت مقررات مربوط محکوم خواهد شد.

ثبت حسابداری مالیات نقل و انتقال سهام شرکت

یکی از وظایف حسابداران شرکت ها این است که امور مالیاتی شرکت ها بررسی و بازبینی نمایند. از آن جایی که مالیات نقل و انتقال سهام نیز از جمله امور مالیاتی شرکت ها می باشد، حسابداران می بایست به این امر توجه داشته و به هنگام محاسبه و پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام، این موضوع را نیز در جزئیات حسابرسی و حسابداری شرکت لحاظ نمایند.

البته توجه به این نکته ضروری است که پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام شرکت به عهده انتقال دهنده می باشد. بنابراین، زمانی ثبت حسابداری مالیات نقل و انتقال سهام شرکت، برای حسابداران آن الزامی است که شرکت، سهام خود را بفروشد. بنابراین، چنانچه شرکت سهامی را خریداری کرده باشد، چون مالیاتی به وی تعلق نمی گیرد، ثبت حسابداری آن نیز به عهده حسابداران آن قرار نمی گردد.

مالیات نقل و انتقال سهام شرکت مسئولیت محدود

نقل و انتقال سهام و سهم الشرکه، ممکن است که هم در شرکت های سهامی و هم در شرکت های با مسئولیت محدود رخ داده که این امر به نوبه خود، پرداخت مالیات این نقل و انتقال را به همراه خواهد داشت. از آن جایی ممکن است برخی افراد با شرایط، قوانین و نیز مالیات نقل و انتقال سهام شرکت مسئولیت محدود آشنایی نداشته باشند، این قسمت از مقاله به بیان ضوابط مالیات نقل و انتقال سهم الشرکه این شرکت ها، اختصاص داده شده است.

در خصوص توضیح میزان و نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال سهام شرکت با مسئولیت محدود، می بایست بیان نمود که این مبلغ معادل چهاردرصد ارزش اسمی سهم الشرکه مذبور می باشد. تبصره یک ماده 143 قانون مالیات مستقیم، در این خصوص بیان می دارد: «از هر نقل و انتقال سهام و سهم‌ الشرکه و حق تقدم سهام و سهم ‌الشرکه شرکا در سایر شرکت‌ ها مالیات مقطوعی به میزان چهاردرصد (۴٪)‌ارزش اسمی آن ها وصول می‌ شود.»

توجه به این نکته ضروری است که مطابق با تبصره مذکور؛ این مالیات می بایست پیش از انتقال سهم‌ الشرکه به حساب امور مالیاتی کشور واریز شود. به منظور اجرای این دستورالعمل، قانون ادارات ثبت یا دفاتر اسناد رسمی را مکلف نموده که به هنگام تنظیم سند انتقال، گواهی پرداخت مالیات متعلق را از متقاضی درخواست نموده و به پرونده انتقال ضمیمه نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه محاسبه و پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام شرکت​​ در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه محاسبه و پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام شرکت​ پاسخ دهند.