ثبت مالکیت معنوی

مالکیت معنوی چیست

در عصر حاضر، با توجه به رشد افزون تکنولوژی، وضعیت مالکیت معنوی در اقتصاد کشورها، به تدریج به صورت ابزاری مهم و کلیدی برای رشد اقتصادی درآمده به گونه‌ ای که ایجاد نظام و قوانین مالکیت معنوی قوی و کارآمد، به امری ضروری و حیاتی تبدیل شده است. در این راستا، کلیه کشورها، درصدد آن هستند که با تدوین قوانین و مقررات پیرامون این موضوع، از حقوق مالکیت معنوی افراد، حمایت نمایند.

در این میان، ممکن است که برخی افراد با مفهوم مالکیت معنوی آشنایی نداشته و این سوال برای آن ها مطرح شود که مالکیت معنوی چیست؟ در پاسخ به این پرسش می توان بیان داشت که قانونگذار ایران، حق مالکیت معنوی را تعریف نکرده است، ولی با توجه به مواد مختلف قانونی، می توان آن را چنین تعریف نمود: «حقوق مالکیت معنوی، مزایایی است قانونی، غیر مادی و مربوط به شخصیت پدیدآورنده یک اثر معنوی، که به موجب آن، وی برای همیشه از حمایت های در نظر گرفته شده در قانون، برای خود و محصول فکری تولیدی، بهره مند خواهد شد.»

به عبارت دیگر، مالکیت معنوی، به حقوق ناشی از آفرینش ها و خالقیت های فکری در زمینه های مختلف علمی، صنعتی، ادبی، و هنری گفته می شود که به صاحب آن، حق بهره برداری و استفاده انحصاری را می دهد و قابلیت داد و ستد دارد. حقوق مالکیت معنوی، عمدتا به موضوعاتی می پردازد که زاییده فکر و اندیشه انسان و مرتبط با آفرینش های ذهنی بوده و به طور ذاتی، غیرقابل لمس است.

در ایران، اولین قانون در زمینه حمایت از مالكیت معنوی "قانون ثبت علامات صنعتی و تجاری مصوب 1304 و نظامنامه آن" بود، به دنبال آن "قانون ثبت علائم تجاری و اختراعات مصوب 1310 و آیین نامه اجرایی مربوط" به تصویب رسید. در نهایت، در سال 1386، قانون ثبت اختراعات، طرح‌ های صنعتی و علائم تجاری، به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که هم اکنون این قانون در کشور اجرا می گردد.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

اداره ثبت مالکیت معنوی، علائم تجاری و برند

در قسمت گذشته، به این سوال که مالکیت معنوی چیست؛ پاسخ داده و بیان نمودیم که به حقوق ناشی از آفرینش ها و خالقیت های فکری در زمینه های مختلف، حقوق مالکیت معنوی گفته می شود که به صاحب آن، حق بهره برداری و استفاده انحصاری را می دهد. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به توضیح اداره ثبت مالکیت معنوی، علائم تجاری و برند بپردازیم.

در گذشته، اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت معنوی، وابسته به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، به صورت یک جا و توامان اداره می شد، اما با صدور «اصلاحیه طرح اصلاحی آئین نامه ثبت شرکت‌‍ ها مصوب 1340» این سازمان، به دو سازمان جداگانه تحت عنوان «اداره کل ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری» و «اداره کل مالکیت معنوی» تبدیل گردید. بر طبق ماده 3 اصلاحیه مذکور، این اداره دو وظیفه عمده و اساسی را بر عهده دارد که شامل:

ثبت علائم تجارتی، نشانه های جغرافیایی، اختراعات، نام تجاری، طرح ها و اشكال و مدل های صنعتی و نمونه های اشیاء مصرفی و دیگر مصادیق مالكیت صنعتی كه نیازمند ثبت می باشد و ثبت تغییرات بعدی آن ها.

اجرای معاهدات و كنوانسیون های مرتبط با موضوعات مندرج در بند فوق كه دولت جمهوری اسلامی ایران آن ها را پذیرفته و به آن ها ملحق شده و یا خواهد شد.

اداره کل مالکیت صنعتی علاوه بر انجام وظایف قانونی محوله، موظف است در موضوع حمایت مالکیت معنوی، با در نظر گرفتن شرایط و مقتضیات کشور، پیشنهادهای لازم و قانونی مرتبط را به کمک کارگروه مشورتی تهیه و به رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ارائه نماید.

سامانه مرکز ثبت مالکیت معنوی iripo.ssaa.ir

در سال های اخیر، با ایجاد مفهوم تجارت الکترونیک و گسترش بسترهای الکترونیکی و آنلاین در سراسر کشور، کلیه سازمان ها، ارگان ها و نهادها تلاش نمودند تا زمنیه ارائه خدمات به صورت غیر حضوری را فراهم نمایند. این امر با تشکیل سامانه های مختلف از جمله سامانه ثبت مالکیت معنوی محقق گردید. در این میان؛ ممکن است که برخی افراد با سامانه مرکز ثبت مالکیت معنوی آشنایی نداشته و این سوال در ذهن آنان ایجاد گردد که سایت مالکیت معنوی چیست و نشانی آن چه می باشد. از این رو، این قسمت از مقاله به معرفی سامانه مرکز ثبت مالکیت معنوی iripo.ssaa.ir اختصاص داده شده است.

سامانه مالکیت معنوی زیر مجموعه ای از سایت ثبت اسناد و املاک کشور می باشد که خود زیر نظر قوه قضائیه فعالیت می نماید. سایت مرکز مالکیت معنوی به نشانی iripo.ssaa.ir می باشد که خدمات مختلفی را به صورت آنلاین به کاربران ارائه می کند که از جمله آن می توان به ثبت اختراعات (داخلی و بین المللی)، ثبت علائم تجاری، ثبت طرح صنعتی، نشان جغرافیایی و ... اشاره نمود.

به منظور ثبت کلیه حقوق مالکیت معنوی، من جمله ثبت اختراعات، برند و... شخص می بایست اظهارنامه مربوطه را در سایت مرکز ثبت مالکیت معنوی تکمیل نموده و برای کارشناسان اداره ثبت ارسال نماید. آنچه در این میان حائز اهمیت می باشد این است که استفاده از غالب خدمات و امکانات سامانه مرکز مالکیت معنوی، بدون ثبت نام در سایت و ایجاد کارتابل برای کاربر امکان پذیر نمی باشد و همه افراد می بایست در ابتدا، در سایت نام نویسی نمایند.

توجه به این نکته ضروری است که بخش اعظم مراحل ثبت اظهارنامه در سامانه به صورت غیر حضوری و آنلاین و از طریق کارتابل شخصی فرد، امکان پذیر می باشد. با این حال، قسمتی از فرآیند نام نویسی از طریق مراجعه به نهادها و ارگان های ذی صلاح صورت می گیرد. بنابراین، تنها تکمیل فرم در سامانه ثبت مالکیت معنوی کفایت ننموده و شخص می بایست مرحله حضوری و عملی آن را نیز پشت سر گذارد.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

مراحل و نحوه ثبت نام مالکیت معنوی

در قسمت های گذشته، پیرامون جزئیات ثبت مالکیت معنوی، نظیر ماهیت، اداره و سامانه آن توضیحاتی ارائه گردید و بیان شد که، به منظور ثبت کلیه حقوق ناشی از مالکیت معنوی (نظیر ثبت اختراع، طرح صنعتی علائم تجاری و...)، شخص در ابتدا؛ می بایست اظهارنامه مربوطه به آن را در سایت مرکز مالکیت معنوی تکمیل نماید. در این میان، ممکن است که برخی افراد با مراحل و چگونکی این فرآیند آشنایی نداشته و از خود سوال نمایند که چگونه می توان اظهارنامه ثبت مالکیت معنوی را در سایت تکمیل نمود. به همین دلیل، در این قسمت به بیان مراحل و نحوه ثبت نام مالکیت معنوی پرداخته شده است.

برای ثبت مالکیت معنوی، کاربر می بایست، سایت مرکز مالکیت معنوی، به نشانی ipm.ssaa.ir را در مرورگر خود جست و جو نموده و به صفحه اصلی سایت مطابق تصویر زیر وارد شود. در صورتی که متقاضی پیش از این، در سامانه ثبت نام ننموده است، در ابتدا می بایست به ثبت نام در سایت ipm.ssaa.ir و ایجاد کارتابل اقدام کند. برای نام نویسی در سامانه ثبت مالکیت معنوی، شخص لازم است که مطابق تصویر زیر، بر روی گزینه "ثبت نام متقاضی" کلیک کند.

پس از انتخاب گزینه نام نویسی متقاضی، صفحه ای مطابق تصویر زیر برای داوطلب به نمایش در می آید. در این مرحله، چهار گزینه برای شخص به نمایش در می آید که لازم است با توجه نوع شخص، یکی از گزینه ها انتخاب شود.

پس از انتخاب نوع شخص، داوطلب لازم است که اطلاعات صحیح خود را در فرم های مربوطه وارد نموده و سپس دکمه مرحله بعد را کلیک کند تا وارد صفحه ثبت اطلاعات اولیه شود. توجه به این نکته ضروری است که اطلاعات درج شده در این قسمت، از سازمان ثبت احوال و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور استعلام گرفته شده و در صورت مغایرت، امکان ورود به مرحله بعد برای فرد وجود نخواهد داشت.

پس از کلیک بر روی دکمه مرحله بعد، داوطلب به بخش بارگذاری ضمائم وارد می شود. بر اساس ضمائم خواسته شده، متقاضی لازم است که مدارک مورد نیاز را در این قسمت بارگذاری نماید.

بعد از آن، نوبت به تایید بخش حساب کاربری می رسد. در این قسمت، ایمیل و شماره همراه درج شده در بخش اطلاعات اولیه جهت تایید نمایش داده می گردد. در صورت صحت اطلاعات درج شده، شخص می باست با انتخاب گزینه تایید ثبت نام، به مرحله بعد وارد شود.

با کلیک بر روی، دکمه تایید ثبت نام، پیغام زیر را بر روی صفحه نمایش داده می شود که لازم است با زدن دکمه بلی، اطلاعات در سیستم ثبت شود.

پس از تایید اطلاعات درج شده، فرم زیر جهت مشاهده، نمایش داده خواهد شد که کاربر می بایست اطلاعات مندرج در آن را با دقت مطالعه نمایید. همچنین در این مرحله، پیامک حاوی اطلاعات کاربری و گذر واژه برای شخص ارسال خواهد شد.

با کلیک بر روی گزینه مشاهده و چاپ اقرار نامه، فرم زیر برای متقاضی نمایش داده می شود که داوطلب می بایست اطلاعات مندرج در آن را به دقت مطالعه نماید و از عدم مغایرت، اطلاعات درج شده با اطلاعات حقیقی خود اطمینان حاصل نماید.

در مرحله آخر نام نویسی، فرد لازم است که به همراه نسخه چاپی اقرار نامه، به دفاتر اسناد رسمی مراجعه نموده و گواهی امضا دریافت نمایید. سپس فرد، لازم است که از طریق گزینه "تایید حساب کاربری با گواهی امضا" و وارد نمودن اطلاعات درخواستی، حساب کاربری خود را فعال نماید.

پس از ثبت نام در سایت، شخص به امکانات سامانه مرکز مالکیت معنوی دسترسی خواهد یافت. برای ثبت کلیه حقوق مالکیت معنوی (من جمله ثبت اختراع، ثبت علائم تجاری، طرح صنعتی و....)، داوطلب در ابتدا می بایست بر روی گزینه ثبت اظهارنامه مربوطه به آن، که در سمت راست کارتابل شخص قرار گرفته است، کلیک کند که در این قسمت، برای نمونه نحوه ثبت اظهارنامه علائم تجاری ارائه شده است.

پس از انتخاب این گزینه، تعهدنامه ای مطابق تصویر زیر برای کاربر نمایش داده می شود. در این مرحله برای این که فرد وارد مرحله بعد شود، لازم است که تیک گزینه "متن فوق را خوانده و شرایط را قبول دارم" فعال گردد.

در مرحله بعد، نوبت به انتخاب نوع اظهارنامه می رسد. در این بخش، شخص می بایست از میان گزینه های نمایش داده شده، بر روی گزینه ثبت اظهارنامه جدید کلیک نماید.

در قسمت بعدی، می بایست اطلاعات اشخاص مرتبط با ثبت مالکیت معنوی را ذخیره کند. منظور از اشخاص مرتبط با ثبت مالکیت معنوی، افرادی هستند که به نوعی در مالکیت معنوی علامت تجاری، سهم دارند. در این بخش، فرد باید اطلاعات اشخاص اعم از مالک و در صورت لزوم، اطلاعات نماینده شخص حقوقی را وارد کند.

ثبت اطلاعات اشخاص مرتبط با مالکیت معنوی، می بایست توسط داوطلب در فرمی مطابق تصویر زیر وارد گردد. پر کردن تمام فیلدهای قرمز رنگ، اجباری می باشد.

پس از ثبت این اطلاعات، لازم است که مشخصات محصول مورد مالکیت معنوی تعریف شود که شامل توصیف علامت، رنگ مورد استفاده، عنوان علامت ترجمه شده و... می شود. این بخش از مهم ترین مراحل ثبت مالکیت معنوی محسوب می شود، بنابراین باید در پر کردن فیلد های این قسمت، نهایت دقت صورت گیرد. فرد باید موضوع مالکیت معنوی را در این قسمت به نحوی معرفی نماید که هر شخص بتواند بدون مشاهده آن و تنها با خواندن توصیفات، آن را در ذهن تصور نماید.

پس از آن نوبت به ثبت کالا ها و خدمات جدید می رسد. در صورتی که داوطلب در مرحله پیش، گزینه علامت جمعی را فعال نکرده باشد، در این صفحه برای وی چیزی به نمایش در نخواهد آمد.

در مرحله کالا و خدمات، شخص لازم است که متن نمایش داده شده را به دقت مطالعه نموده و تیک تعهدنامه را علامت بزند. 

پس از تایید تعهدنامه، صفحه ای مطابق تصویر زیر برای کاربر نمایش داده می شود که لازم است داوطلب، کالا و یا خدمات مزبور را مطابق مجوز فعالیت خود در قسمت مربوطه وارد نماید. در صورت درج کالا و خدمات متناقص با متن مجوز، درخواست ثبت مالکیت معنوی کاربر با اخطار مواجه شده و این امر، فرآیند ثبت مالکیت معنوی را طولانی تر می نماید.

پس از انتخاب کالا و خدمات موضوع مجوز، فرد بایست بر روی گزینه افزودن کلیک نموده و به این ترتیب لیست کالاها و خدمات بر روی صفحه متقاضی نمایش داده می شود. پس از آن فرد با انتخاب گزینه مرحله بعد، به بخش بعدی راه می یابد. توجه به این نکته ضروری است که هر چه تعداد کالاهای درج شده در این قسمت بیشتر شود، احتمال همانندی و شباهت میان موضوع مورد مالکیت معنوی نیز افزایش می یابد.

مرحله بعدی، مربوط به ادعای حق تقدم می شود. در این بخش، فقط داوطلبانی که علامت خود را در خارج از ایران به ثبت رسانده اند، می توانند از حق تقدم استفاده نمایند. برای استفاده از این حق، فرد لازم است که بر روی گزینه افزودن حق تقدم جدید کلیک نماید.

با کلیک بر روی این گزینه، صفحه ای مطابق تصویر زیر برای کاربر به نمایش در می آید که لازم است اطلاعات شماره اظهارنامه، کشور و تاریخ آن در کادر های مربوطه وارد شده و بر روی گزینه افزودن کلیک شود.

در صورتی که فرد موضوع مورد مالکیت معنوی خود را در خارج از کشور به ثبت نرسانده است، تنها لازم است که بر روی گزینه "ثبت اطلاعات" کلیک کند.

پس از ثبت اطلاعات، کاربر به صفحه، ویرایش اطلاعات و ثبت ضمائم و... هدایت می شود. در این قسمت لازم است که فرد به بارگذاری مدارک یعنی تصویر علامت، کارت بازرگانی و مدارک هویتی بپردازد. در بخش پرداخت هزینه می توان هزینه ثبت مالکیت معنوی را نیز پرداخت نمود.

در انتها نیز در بخش لیست اظهارنامه ها می توان روند پیگیری کار را دنبال نمود.

توجه به این نکته ضروری است که ثبت اظهارنامه مالکیت معنوی، به معنی ثبت موضوع مالکیت معنوی به نام متقاضی نبوده و این درخواست می بایست توسط کارشناس مورد بررسی و تایید قرار گیرد. پس از ثبت درخواست در سامانه، درخواست ثبت مالکیت معنوی ابتدا برای سازمان صمت ارسال شده تا صحت سنجی مدارک صورت گیرد. در صورت تایید اطلاعات، اطلاعات متقاضی به نزد یکی از دفاتر اسناد رسمی فرستاده شده تا مجوز فعالیت توسط دفترخانه نیز مورد تایید قرار گیرد.

پس از تایید تصویر مدارک در دفاتر اسناد رسمی، شخص می بایست با شماره اظهارنامه خود به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده تا رئیس دفتر خانه اصل مجوز فعالیت را نیز مورد تایید قرار دهد. پس از آن، درخواست در کارتابل کارشناسان مربوطه بارگذاری شده و پس از تایید او و امضای رئیس اداره، نوبت به آگهی ثبت مالکیت معنوی در روزنامه می رسد. در انتها نیز با انجام فرآیند آگهی، موضوع مورد مالکیت معنوی به نام متقاضی در سامانه ثبت می شود.

مطابق مواد مختلف قانون ثبت اختراعات، طرح‌ های صنعتی و علائم تجاری، متقاضی می تواند تا زمانی که اظهارنامه او ثبت نشده، آن را مسترد کند. همچنین، پس از انتشار آگهی اظهارنامه و تا زمان ثبت مالکیت معنوی، داوطلب از امتیازات و حقوقی برخوردار است که درصورت ثبت برخوردار خواهد بود.

استعلام ثبت مالکیت معنوی

در پاسخ به این پرسش که آیا امکان استعلام ثبت مالکیت معنوی، برای افراد وجود دارد یا خیر؛ باید پاسخ داد که بله. کلیه افراد (اعم از صاحبان حقوق مالکیت معنوی و نیز سایر اشخاص) می توانند از دو روش نسبت به استعلام ثبت مالکیت معنوی اقدام نمایند. این دو روش شامل استعلام ثبت مالکیت معنوی از سایت مرکز مالکیت معنوی و استعلام ثبت انواع مالکیت معنوی از سایت روزنامه رسمی کشور می باشد.

به منظور استعلام ثبت مالکیت معنوی از سایت مرکز مالکیت معنوی و سامانه روزنامه رسمی کشور، شخص لازم است که از نحوه و مراحل استعلام آگاه بوده و اطلاعات لازم را در اختیار داشته باشد. به جهت آشنایی داوطلبان، در این قسمت، نحوه و چگونگی استعلام ثبت مالکیت معنوی به همراه راهنمای تصویری آن ارائه گردیده است.

به منظور استعلام ثبت مالکیت معنوی از سایت مرکز مالکیت معنوی، شخص در ابتدا لازم است که آدرس این سایت به نشانی ipm.ssaa.ir را در مرورگر خود وارد نموده و مطابق تصویر زیر بر روی گزینه جستجو کلیک نماید.

پس از انتخاب این گزینه، لیستی مطابق تصویر برای کاربر نمایش داده می شود که فرد برای استعلام انواع مالکیت معنوی، می بایست گزینه مورد نظر را از قسمت جست و جو انتخاب نماید. در حال حاضر امکان استعلام انواع مالکیت معنوی نظیر علامت تجاری، طرح صنعتی، اختراع، نشان جغرافیایی و پرونده های تجاری سازی شده، در این سامانه وجود دارد.

پس از انتخاب این گزینه، اطلاعیه ای مطابق تصویر زیر برای کاربر نشان داده خواهد شد که لازم است فرد پس از مطالعه آن، گزینه "متوجه شدم" را از پایین صفحه انتخاب نماید.

در مرحله بعدی، برای این که شخص بتواند فرآیند استعلام مالکیت معنوی را انجام دهد، می بایست اطلاعات پایه ای علامت را در قسمت های مربوطه وارد نموده و پس از درج کد امنیتی، بر روی عبارت جست و جو کلیک نماید. واضح است که هر چه اطلاعات دقیق تری در این قسمت وارد شود، نتیجه جست و جو نیز دقیق تر خواهد بود.

پس از کلیک بر روی گزینه جست و جو، کلیه انواع مالکیت معنوی ثبت شده در حوزه موضوع جست و جو شده، برای فرد نمایش داده می شود. به منظور استعلام مالکیت معنوی، در سایت روزنامه رسمی کشور، شخص در مرحله اول می بایست به نشانی این سامانه به آدرس rrk.ir مراجعه نموده و مطابق تصویر زیر بر روی گزینه "جست و جو در آگهی ها" کلیک نماید.

پس از انتخاب این گزینه، صفحه ای مطابق تصویر زیر برای کاربر نمایش داده شده و شخص می بایست با وارد کردن اطلاعات در خواستی، به استعلام موضوع مد نظر در حوزه مالکیت معنوی اعم از ثبت برند، ثبت علائم تجاری و... اقدام نماید. توجه به این نکته ضروری است که پر کردن فیلدهای ستاره دار کفایت نموده و درج مابقی اطلاعات، تنها برای جست و جو دقیق تر می باشد.

پس از انتخاب گزینه جست و جو، لیست آگهی های مرتبط بر روی صفحه نمایش داده می شود و فرد می تواند به بررسی آن ها بپردازد. آنچه در این میان حائز اهمیت می باشد، این است که همانند سایت مرکز مالکیت معنوی، این سامانه نیز تنها موضوعاتی را نمایش می دهد که مراحل ثبت آن تکمیل شده و آگهی شده باشند. بنابراین، امکان مشاهده موارد مالکیت معنوی که هنوز آگهی آن ها در سایت مرکز مالکیت معنوی موجود نیست، برای کاربران وجود نخواهد داشت.

برای دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون ثبت مالکیت معنوی در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون ثبت مالکیت معنوی پاسخ دهند.