طبقه بندی مشاغل

طرح طبقه بندی مشاغل چیست

در پاسخ به این پرسش که طرح طبقه بندی مشاغل چیست؛ باید گفت، طرح طبقه بندی مشاغل، مجموعه‌ ای از ضوابط و معیارها است که برای دسته ‌بندی منظم مشاغل و تعیین ارزش شغلی آن‌ ها طراحی شده است. این طرح با هدف ایجاد عدالت شغلی و هم ‌ترازی در پرداخت‌ ها، در سازمان‌ های مختلف دولتی و خصوصی، پیاده ‌سازی می ‌شود. 

با اجرای صحیح طرح طبقه بندی، مشاغل مشابه در رده‌ های شغلی یکسان قرار گرفته و حقوق برابر دریافت می ‌کنند. یکی از مهم ‌ترین اهداف طرح طبقه بندی مشاغل، حذف سلیقه‌ های فردی در استخدام، ارتقاء و پرداخت است. این طرح به کارفرمایان کمک می ‌کند تا ساختار سازمانی خود را شفاف‌ تر طراحی کرده و از اختلافات و نارضایتی‌ های شغلی جلوگیری کنند. در این میان، طرح طبقه بندی مشاغل وزارت بهداشت و طرح طبقه بندی مشاغل معلمان نیز نمونه های تخصصی از این طرح هستند که با توجه به ویژگی‌ های خاص آن مشاغل، تدوین شده ‌اند.

در نتیجه، اجرای طرح طبقه بندی مشاغل به عنوان یک ابزار راهبردی، هم در نظام‌ های استخدامی و هم در تعیین ساختار منابع انسانی اهمیت زیادی دارد. تنظیم صحیح این طرح بر اساس آیین ‌نامه‌ ها و دستورالعمل‌ های قانونی، مبنای تصمیم ‌گیری برای تخصیص نیرو و حقوق خواهد بود.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

گروه شغلی چیست

یکی از پرسش هایی که امکان طرح آن وجود دارد، مبنی بر این است که گروه شغلی چیست؛ در پاسخ به این پرسش باید گفت، گروه شغلی در طرح طبقه بندی مشاغل، بیانگر سطح و رده ای از مشاغل است که از نظر مسئولیت، مهارت، تحصیلات و تجربه کاری در یک طبقه قرار می ‌گیرند. در واقع، گروه شغلی، نوعی دسته ‌بندی ساختاری است که جایگاه هر شغل را در سلسله ‌مراتب سازمانی، تعیین می ‌کند.

برای تعیین گروه شغلی، عواملی مانند پیچیدگی وظایف، سطح تصمیم ‌گیری، میزان استقلال در کار، مسئولیت در قبال کارکنان دیگر و نیازمندی ‌های تحصیلی بررسی می ‌شوند. به عنوان مثال، شغلی که نیازمند مدرک کارشناسی و سه سال سابقه کار باشد، در گروه بالاتری نسبت به شغلی که تنها با دیپلم قابل انجام است، قرار می ‌گیرد.

اهمیت گروه شغلی در تعیین پایه حقوق و مزایای کارگر یا کارمند، بسیار زیاد است. این گروه نه ‌تنها مبنای پرداخت است؛ بلکه در تصمیم ‌گیری برای ارتقا و ارزیابی عملکرد نیز نقش دارد. بنابراین، آشنایی دقیق با مفهوم گروه شغلی برای کارکنان و کارفرمایان ضروری می باشد. در ادامه، در خصوص مشمولین طرح طبقه بندی مشاغل، توضیح داده خواهد شد.

مشمولین طرح طبقه‌ بندی مشاغل

مشمولین طرح طبقه‌ بندی مشاغل، مبحثی است که در این تیتر از مقاله؛ مورد توضیح و بررسی قرار خواهد گرفت. در توضیح این امر باید گفت، طرح طبقه بندی مشاغل در حوزه‌ های مختلف از جمله بخش‌ های دولتی، عمومی، شرکت ‌های تابعه دولت و حتی کارگاه‌ های خصوصی دارای بیش از ۵۰ نفر کارگر، الزامی است. طبق ماده ۴۹ قانون کار، کارفرمایان این واحدها موظفند نسبت به اجرای این طرح، اقدام نمایند.

علاوه بر کارگاه ‌های بزرگ، سازمان‌ هایی که مشمول حمایت‌ های قانونی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستند؛ نیز باید طرح طبقه بندی مشاغل را اجرا کنند. در این صورت، تمام کارگران دائمی، رسمی یا قراردادی، مشمول این طرح می‌ شوند. حتی در برخی موارد، پیمانکاران بخش خدمات نیز به اجرای این طرح ملزم می گردند.

با توجه به الزام قانونی، اجرای طرح برای کارفرمایان جنبه حقوقی دارد و عدم اجرای آن می‌ تواند با اعتراض کارگران و مراجع قانونی همراه باشد. از این رو، شناخت دقیق دامنه مشمولین برای تمامی فعالان بازار کار ضروری است. در ادامه، در خصوص جدول طبقه بندی مشاغل، توضیح داده خواهد شد.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

جدول طبقه بندی مشاغل

در طرح طبقه بندی مشاغل، «جدول طبقه بندی مشاغل»، ابزار اصلی برای دسته ‌بندی مشاغل و تعیین گروه شغلی بر اساس مدرک تحصیلی و نوع وظایف است. این جدول به تفکیک مدرک، تخصص، مهارت و سابقه کاری، هر شغل را در گروه مشخصی قرار می‌ دهد. جدول طبقه بندی مشاغل، اغلب شامل ستون ‌هایی نظیر عنوان شغلی، گروه شغلی، حداقل تحصیلات، سابقه مورد نیاز و ضریب حقوقی است. 

این اطلاعات به سازمان ‌ها کمک می ‌کند تا جایگاه کارکنان خود را به درستی در ساختار تعیین کنند. بر اساس این جدول، به طور مثال یک کارشناس دارای مدرک کارشناسی ارشد ممکن است در گروه ۱۰ یا بالاتر قرار گیرد. علاقمندان به دانلود فایل جدول طبقه بندی مشاغل در سال جاری (سال 1404) می توانند از طریق باکس زیر، اقدام کنند.

 

همچنین باید دقت داشت، «جدول طبقه بندی مشاغل بر اساس مدرک تحصیلی» نیز یکی از بخش‌ های کلیدی طرح طبقه بندی مشاغل است که به تفصیل نشان می ‌دهد چگونه مدرک تحصیلی بر گروه شغلی، اثر می‌ گذارد. در فایل دانلود فوق، نمونه ای از این جدول، ارائه گردیده است. در ادامه، نحوه تعیین گروه شغلی کارگران، بررسی خواهد شد.

نحوه تعیین گروه شغلی کارگران

نحوه تعیین گروه شغلی کارگران، بر اساس فرآیندی استاندارد و قانونی صورت می‌ گیرد که با تحلیل شغل آغاز می ‌شود. در ابتدا، شرح وظایف هر شغل به دقت بررسی شده و میزان مسئولیت، دانش تخصصی، شرایط کاری و مهارت ‌های مورد نیاز ثبت می ‌شود. سپس، با استفاده از جداول طبقه بندی مشاغل، جایگاه شغلی مورد نظر در یکی از گروه ‌های مصوب وزارت کار قرار می ‌گیرد.

 هر گروه شغلی دارای ضریب مشخصی است که در تعیین پایه حقوق و مزایای کارگر نقش دارد. در این مرحله، نظر کمیته طبقه‌ بندی مشاغل نیز مورد بررسی قرار می ‌گیرد. در نهایت، کارفرما مکلف است حکم کارگزینی کارگر را مطابق گروه شغلی تعیین‌ شده تنظیم نماید. چنانچه کارگری نسبت به گروه تعیین شده، اعتراضی داشته باشد، می‌ تواند موضوع را از طریق اداره کار و مراجع حل اختلاف این اداره، پیگیری نماید.

نحوه محاسبه حقوق در طرح طبقه بندی مشاغل

نحوه محاسبه حقوق در طرح طبقه بندی مشاغل، بر پایه ضریب گروه شغلی و پایه حقوقی هر سال انجام می ‌شود. هر گروه دارای یک ضریب حقوقی مشخص است که در عدد پایه حقوق ضرب شده و مبلغ پرداختی را تعیین می ‌کند. به همین علت، بسیار حائز اهمیت است که قبل از محاسبه، از آخرین پایه حقوق تعیین و تصویب شده در هر سال، مطلع بود.

به عنوان نمونه، اگر پایه حقوق سالانه برابر با عدد مشخصی باشد و گروه شغلی فرد در گروه ۱۰ قرار گیرد، ضریب معادل آن در جدول لحاظ شده و حقوق پایه محاسبه می ‌شود. در کنار این، مزایای مستمر، سابقه کار، حق شغل و فوق‌العاده‌ ها نیز به حقوق پایه افزوده می ‌شو و حقوق نهایی قابل پرداخت، به دست می آید.

این شیوه محاسبه، علاوه بر شفافیت، باعث برقراری عدالت بین کارکنانی می ‌شود که در شرایط و جایگاه‌های مشابه شغلی قرار دارند. بنابراین، اطلاع از نحوه محاسبه حقوق در طرح طبقه بندی مشاغل، از جمله موارد مهم برای کارگران و حسابداران است تا از تضییع حقوق افراد، جلوگیری گردد. در ادامه، روش ارزیابی مشاغل در طرح طبقه بندی مشاغل، بررسی خواهد شد.

روش ارزیابی مشاغل در طرح طبقه بندی

در توضیح این که روش ارزیابی مشاغل در طرح طبقه بندی چیست؛ باید گفت، برای ارزیابی مشاغل در طرح طبقه بندی، ابتدا شرح شغل تهیه می ‌شود. این شرح، شامل وظایف اصلی، شرایط احراز، مسئولیت ‌ها، میزان استقلال شغلی و سطح تعامل با دیگر بخش‌ ها می باشد. سپس این اطلاعات با معیارهای استاندارد تطبیق داده می ‌شود.

روش ‌های مختلفی برای ارزیابی وجود دارد که یکی از رایج ‌ترین آن‌ ها روش امتیازی است. در این روش، به هر یک از عوامل موثر بر شغل، نظیر تحصیلات، سابقه، مهارت، سطح تصمیم ‌گیری و مسئولیت امتیاز داده می ‌شود و در نهایت جمع امتیازها، گروه شغلی را مشخص می‌ کند. کمیته طبقه بندی مشاغل با بررسی گزارش‌ های تحلیلی، امتیازات را نهایی کرده و در جدول گروه شغلی درج می ‌نماید.

 ارزیابی دقیق، پایه ‌گذار عدالت در تعیین گروه و پرداخت است و از ایجاد تبعیض‌ های شغلی جلوگیری می ‌کند. در ادامه، ضمانت اجرای طرح طبقه بندی مشاغل، مورد توضیح و بررسی قرار خواهد گرفت. علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص .........، می توانند نسبت به مطالعه و بررسی مقاله پیشنهادی در لینک زیر، اقدام کنند.

ضمانت اجرای طرح طبقه بندی مشاغل

در خصوص ضمانت اجرای طرح طبقه بندی مشاغل، لازم به توضیح است که این امر یعنی ضمانت اجرای طرح طبقه بندی مشاغل، از طریق الزامات قانونی و نظارت نهادهای مسئول تضمین می‌ شود. طبق ماده ۴۹ قانون کار جمهوری اسلامی ایران، اجرای این طرح در کارگاه ‌های دارای بیش از ۵۰ نفر نیروی کار الزامی است و کارفرمایان موظف به رعایت آن هستند. لازم به ذکر است؛

همانطور که در تیترهای پیشین اشاره شد، در صورت عدم اجرای طرح یا تخلف در تعیین گروه شغلی، این امکان برای کارگران وجود دارد تا با مراجعه به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نسبت به احقاق حق خود اقدام کنند. هیات ‌های تشخیص و حل اختلاف اداره کار، مسئول رسیدگی به این شکایات هستند و می ‌توانند رای لازم را صادر نمایند.

همچنین، بازرسان اداره کار وظیفه دارند اجرای صحیح این طرح (طرح طبقه بندی مشاغل) را بررسی کرده و در صورت رویت تخلف، کارفرما را مشمول جریمه ‌های قانونی نمایند. بنابراین، ضمانت اجرای قانونی این طرح به عنوان یکی از نقاط قوت آن شناخته می ‌شود. در ادامه، در خصوص زمان اجرای طرح طبقه بندی مشاغل، توضیح داده خواهد شد.

زمان اجرای طرح طبقه بندی مشاغل

زمان اجرای طرح طبقه بندی مشاغل بر اساس بخشنامه شورای عالی کار مورخ ۱۴۰۳/۱۲/۲۵ از ابتدای سال ۱۴۰۴ الزامی اعلام شده است. بر این اساس، کلیه کارگاه ‌های مشمول که دارای طرح طبقه ‌بندی مشاغل مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستند، باید همزمان با اعمال افزایش سالانه مزد و مزایا، نسبت به اجرای مفاد جدید این طرح نیز اقدام نمایند. 

این الزام شامل به ‌روزرسانی جداول مزدی، ضریب گروه‌ ها و نرخ پایه سنواتی در احکام کارگزینی می‌ گردد. در صورت عدم اجرای به ‌موقع، امکان پیگیری موضوع از سوی کارگران و ورود بازرسان اداره کار نیز وجود دارد. لازم به ذکر است، زمان دقیق اجرای این طرح در هر سال، در بخشنامه ‌های رسمی وزارت کار اعلام می‌ شود.

در برخی موارد، زمان ‌بندی اجرای طرح طبقه بندی مشاغل ممکن است در قالب قراردادهای دسته‌ جمعی یا توافقات کارگاهی به ‌صورت اختصاصی تعیین شود. با این حال، اصل کلی ابلاغ‌ شده از سوی دولت، آغاز اجرای تغییرات از ابتدای سال ۱۴۰۴ برای تمامی واحدهای مشمول قانون کار است. همچنین، سازمان‌ها موظفند در مهلت‌ های مقرر، گزارش اجرای طرح را به ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه دهند. 

هدف از این انضباط زمانی، جلوگیری از اختلافات احتمالی میان کارگران و کارفرمایان و استقرار عدالت مزدی در فضای کاری است. رعایت این موارد از ارکان اساسی موفقیت اجرای طرح طبقه بندی محسوب می‌ شود. در ادامه، pdf آیین نامه اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل ارائه خواهد شد و درخصوص آن، توضیح داده می شود.

آیین نامه اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل pdf

آیین نامه اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل، به عنوان مرجع اصلی تدوین و اجرای طرح، توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تهیه شده و به صورت فایل PDF در اختیار کارفرمایان و کارشناسان قرار گرفته است. این آیین نامه، شامل ساختار طبقه بندی، روش ارزیابی، عوامل موثر، شرح وظایف و ضوابط اجرایی است.

مطالعه دقیق این آیین‌ نامه برای مسئولین منابع انسانی، مدیران و حسابداران سازمان‌ ها الزامی می باشد. با تکیه بر این دستورالعمل ‌ها، هر کارگاه می ‌تواند طرح اختصاصی خود را تدوین کرده و به تایید اداره کار برساند. علاقمندان به دانلود pdf آیین نامه اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل می توانند از طریق باکس زیر، اقدام کنند.

 

کارانه یکی از روش های پرداختی است که به عنوان پاداش عملکردی به افراد در سازمان ها و شرکت ها تعلق می گیرد. این پرداخت معمولا بر اساس بهره وری، کارایی و میزان فعالیت کارکنان تعیین می شود و در کنار حقوق ثابت، به افزایش انگیزه کاری کمک می کند که جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، به مطالعه مقاله زیر اقدام نمایید.

نمونه حکم طرح طبقه بندی مشاغل

برای درک بهتر نحوه اجرای طرح طبقه بندی مشاغل، ارائه یک نمونه حکم کارگزینی ضروری است. در این حکم، عنوان شغلی، گروه شغلی، ضریب حقوقی، میزان پایه حقوق، محل خدمت و نوع استخدام به طور دقیق ذکر شده است. علاقمندان به مشاهده نمونه حکم طرح طبقه بندی مشاغل می توانند از طریق باکس دانلود زیر، اقدام کنند. 

 

نمونه حکم طرح طبقه بندی مشاغل می ‌تواند الگویی برای کارفرمایان و مدیران منابع انسانی باشد تا احکام استخدامی کارکنان خود را بر اساس طرح تنظیم کنند. این حکم معمولا بر اساس جداول و ضوابط مورد تایید اداره کار تدوین می‌ شود. مطالعه مقاله پیشنهادی در لینک زیر، به علاقمندان کسب اطلاعات در خصوص مساعده حقوق، توصیه می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه تعیین طبقه بندی مشاغل​​ در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون اطلاع از نحوه تعیین طبقه بندی مشاغل​ پاسخ دهند.