مرخصی استحقاقی چیست

مرخصی استحقاقی چیست

در پاسخ به این پرسش که مرخصی استحقاقی چیست، می بایست بیان نمود که مرخصی استحقاقی یکی از حقوق قانونی کارگران بر اساس ماده ۶۴ قانون کار می باشد که به صورت سالانه به آنان تعلق می گیرد. طبق این ماده، میزان مرخصی استحقاقی قانون کار یک ماه در سال است که به صورت میانگین دو روز و نیم در ماه و با احتساب چهار روز جمعه محاسبه می شود. در مشاغل سخت و زیان آور این میزان به ۵ هفته افزایش می یابد. استفاده از این مرخصی نیازمند هماهنگی قبلی با کارفرما است و در چهارچوب ضوابط داخلی مجموعه اجرا می شود.

در توضیح این که آیا مرخصی استحقاقی با حقوق است؛ می توان توضیح داد که بله، مرخصی استحقاقی با حقوق است؛ چرا که مرخصی استحقاقی جزء ایام کاری تلقی شده و کارگر در مدت استفاده از آن مستحق دریافت دستمزد کامل خواهد بود. در واقع، فرد بدون کسر حقوق از زمان مرخصی بهره مند می گردد. کارفرما مکلف است حقوق ایام مرخصی را در زمان مقرر پرداخت نماید. عدم پرداخت آن، تخلف از قانون محسوب می شود و قابل پیگیری است.

در خصوص اینکه «مرخصی استحقاقی چند ساعت است»، باید بیان نمود که مرخصی استحقاقی به صورت روزانه محاسبه می شود، ولی در صورت نیاز، قابل تبدیل به ساعت نیز هست. بر مبنای هشت ساعت کاری در روز، هر روز مرخصی معادل هشت ساعت خواهد بود. به طور مثال، دو روز و نیم مرخصی در ماه برابر با ۲۰ ساعت در هر ماه خواهد بود. تبدیل مرخصی به ساعت نیازمند موافقت کارفرما و ثبت دقیق در دفاتر اداری است.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

مرخصی استحقاقی قانون کار

مرخصی استحقاقی قانون کار یکی از مهم ترین حقوق کارگران در طول دوران اشتغال محسوب می شود که در ماده ۶۴ قانون کار جمهوری اسلامی ایران به صراحت مورد اشاره قرار گرفته است. بر اساس این ماده، کلیه کارگران مشمول قانون کار، در ازای هر سال کار، استحقاق استفاده از یک ماه مرخصی قانون کار به صورت با حقوق را دارند. این میزان برای افرادی که در مشاغل سخت و زیان آور فعالیت می کنند، تا ۵ هفته در سال افزایش می یابد. استفاده از این مرخصی باید با اطلاع قبلی و هماهنگی با کارفرما صورت گیرد تا نظم کاری مجموعه حفظ گردد. متن ماده 64 قانون کار؛ در این خصوص بیان می دارد:

 مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، جمعا یک ماه است. سایر روزهای تعطیل جز ایام مرخصی محسوب نخواهد شد. برای کار کمتر از یک سال مرخصی مزبور به نسبت مدت کار انجام یافته محاسبه می شود.

مرخصی استحقاقی قانون کار به صورت روزانه محاسبه می شود ولی در بسیاری از واحدهای کاری، امکان استفاده از آن به صورت ساعتی نیز فراهم است. هم چنین؛ اگر این مرخصی به طور کامل در پایان سال مورد استفاده قرار نگیرد، قابل انتقال به سال بعد است؛ اما معمولا فقط یک بار امکان انتقال وجود دارد. چنانچه کارگر در طول سال از مرخصی خود استفاده نکرده باشد، مانده آن در زمان قطع همکاری قابل تسویه به صورت نقدی خواهد بود.

مطابق با قانون ایران، کارفرما مکلف به پرداخت دستمزد این ایام در موعد قانونی می باشد و عدم پرداخت آن، موجب بروز مسئولیت قانونی برای کارفرما خواهد شد. مرخصی استحقاقی در حکم بخشی از زمان اشتغال فرد محسوب می شود و نباید از لحاظ حقوق و سابقه کار، موجب محرومیت کارگر از مزایای دیگر گردد. به همین دلیل ثبت دقیق روزهای مرخصی در پرونده پرسنلی اهمیت فراوانی دارد.

میزان مرخصی استحقاقی

میزان مرخصی استحقاقی یکی از اصلی ترین موضوعاتی است که در ماده ۶۴ قانون کار به آن پرداخته شده است. بر اساس این ماده، میتوان به پرسش مرخصی استحقاقی چند روز است؛ چنین پاسخ داد که میزان مرخصی استحقاقی با احتساب چهار روز جمعه، جمعا یک ماه در طول یک سال می باشد. این مرخصی شامل روزهای جمعه و تعطیلات رسمی نمی شود. کارگران می توانند با هماهنگی قبلی و رعایت مقررات داخلی کارگاه، از این مرخصی بهره مند شوند.

در مشاغل سخت و زیان آور، میزان مرخصی استحقاقی بیشتر از حد معمول بوده و تا پنج هفته در سال افزایش می یابد. این تفاوت به دلیل ماهیت دشوار و فرسایشی این نوع مشاغل در نظر گرفته شده است. کارفرمایان موظف به رعایت این تفاوت قانونی در برنامه ریزی مرخصی پرسنل خود هستند. استفاده از این مرخصی باید با رضایت کارفرما و در بازه های زمانی تعیین شده انجام شود.

در صورتی که کارگر از تمام مرخصی استحقاقی خود در سال استفاده نکند، مانده آن حداکثر تا یک سال بعد قابل انتقال خواهد بود. اگر در پایان رابطه کاری، مرخصی استفاده نشده باقی مانده باشد، باید به صورت نقدی تسویه گردد. مرخصی استحقاقی از حقوق بنیادین کارگران است و عدم رعایت آن می تواند تبعات حقوقی برای کارفرما داشته باشد. ثبت دقیق روزهای مرخصی در پرونده شغلی فرد نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

انواع مرخصی استحقاقی

مرخصی استحقاقی یکی از حقوق قانونی و مهم برای کارکنان محسوب می شود که در راستای حفظ سلامت روانی و جسمی آنان پیش بینی شده است. بر اساس قانون کار، هر فرد شاغل دارای سهمیه مشخصی برای استفاده از مرخصی است که می تواند با توجه به شرایط و نیازهای خود از آن بهره مند گردد. در پاسخ به این پرسش که انواع مرخصی استحقاقی چیست، باید اشاره کرد که این نوع مرخصی به چند شکل قابل استفاده است. در ادامه، مهم ترین انواع مرخصی استحقاقی همراه با توضیحات آن ها ارائه می شود.

مرخصی ساعتی زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که کارمند تنها به چند ساعت برای انجام امور شخصی نیاز داشته باشد، مانند مراجعه به پزشک یا انجام کار بانکی. در این حالت، مقدار ساعت های استفاده شده از مجموع مرخصی استحقاقی سالانه کسر می شود و نیاز به تایید کارفرما دارد.

مرخصی روزانه رایج ترین شکل مرخصی است که کارکنان می توانند برای یک یا چند روز متوالی از آن استفاده کنند. این نوع مرخصی برای سفر، استراحت یا رسیدگی به امور خانوادگی مناسب است و مستقیما از سهمیه سالانه کسر می شود.

مرخصی سالانه شامل مجموع مرخصی هایی است که کارمند در طول یک سال کاری می گیرد. طبق قانون کار، میزان مرخصی سالانه ۳۰ روز در سال است که شامل ۲۶ روز مرخصی استحقاقی و ۴ جمعه می شود. استفاده از این نوع مرخصی نیازمند برنامه ریزی و هماهنگی با کارفرما است.

در نتیجه، انواع مرخصی استحقاقی به کارکنان این امکان را می دهد تا با توجه به شرایط فردی و کاری خود، از این حق قانونی به بهترین شکل بهره مند شوند. مدیریت درست و هماهنگ این مرخصی ها باعث حفظ تعادل بین کار و زندگی شخصی می شود. همچنین رعایت مقررات مربوط به هر نوع مرخصی، هم برای کارکنان و هم برای کارفرمایان امری ضروری و الزامی است.

شرایط و نحوه استفاده از مرخصی استحقاقی

مرخصی استحقاقی یکی از مهم ترین حقوق قانونی کارگران و کارکنان محسوب می شود که در راستای حفظ سلامت، رفاه و تعادل میان زندگی کاری و شخصی پیش بینی شده است. قانون کار جمهوری اسلامی ایران در ماده ۶۴، ضوابط و شرایط استفاده از مرخصی استحقاقی را به صورت دقیق مشخص کرده است. استفاده از این مرخصی منوط به رعایت برخی شرایط و هماهنگی با کارفرما می باشد. آگاهی از این مقررات برای جلوگیری از تضییع حقوق کارکنان ضروری است.

بر اساس قانون مرخصی استحقاقی، روزهای جمعه و تعطیلات رسمی در محاسبه مرخصی لحاظ نمی شوند و تنها روزهای کاری کسر می گردد. کارکنان می توانند با رضایت کارفرما، بخشی از مرخصی استفاده نشده خود را به سال بعد منتقل کنند، اما این امکان تنها برای یک سال مجاز است. در صورتی که کارگر از مرخصی خود استفاده نکرده باشد و همکاری اش به پایان برسد، معادل مالی روزهای ذخیره شده به وی پرداخت خواهد شد. همچنین افرادی که کمتر از یک سال در مجموعه فعالیت داشته اند، به صورت نسبی و متناسب با مدت کار انجام شده از مرخصی بهره مند خواهند شد.

در مجموع، شرایط و نحوه استفاده از مرخصی استحقاقی به گونه ای تنظیم شده که منافع کارکنان و نظم کاری مجموعه به صورت هم زمان حفظ گردد. رعایت اصول قانونی و ثبت دقیق مرخصی ها در پرونده پرسنلی، از بروز اختلافات احتمالی میان کارکنان و کارفرما جلوگیری می کند. بهره مندی منظم و منطقی از مرخصی استحقاقی باعث افزایش بهره وری و کاهش فرسودگی شغلی در محیط کار خواهد شد.

جدول و نحوه محاسبه مرخصی استحقاقی

مرخصی استحقاقی یکی از مهم ترین حقوق کارکنان در چارچوب قانون کار است که بر اساس مدت اشتغال افراد در طول سال محاسبه می شود. مطابق ماده ۶۴ قانون کار، هر کارگر به ازای یک سال کار، استحقاق استفاده از ۳۰ روز مرخصی (معادل یک ماه) با حقوق را دارد. این مرخصی شامل ۲۶ روز کاری و ۴ روز جمعه می باشد. اما در مواردی که مدت همکاری کمتر از یک سال باشد، میزان مرخصی استحقاقی به صورت تناسبی محاسبه خواهد شد. در قسمت زیر؛ جدول و نحوه محاسبه مرخصی استحقاقی ارائه گردیده است:

مدت اشتغال به کار	میزان مرخصی استحقاقی
یک ماه	۲.۵ روز
۲ ماه	۵ روز
۳ ماه	۷.۵ روز
۴ ماه	۱۰ روز
۵ ماه	۱۲.۵ روز
۶ ماه	۱۵ روز
۷ ماه	۱۷.۵ روز
۸ ماه	۲۰ روز
۹ ماه	۲۲.۵ روز
۱۰ ماه	۲۵ روز
۱۱ ماه	۲۷.۵ روز
۱۲ ماه (یک سال)	۳۰ روز

 

استفاده از این جدول می تواند به کارکنان و کارفرمایان در برنامه ریزی دقیق تر میزان مرخصی سالانه کمک کند. همچنین در زمان تسویه حساب پایان قرارداد، ملاک دقیق محاسبه مرخصی های استفاده نشده همین تناسب خواهد بود. رعایت اصول قانونی در این زمینه، از بروز اختلافات کاری و حقوقی جلوگیری می نماید و منجر به شفافیت روابط کاری می شود.

تفاوت مرخصی استحقاقی و استعلاجی

مرخصی استحقاقی و مرخصی استعلاجی دو نوع اصلی از مرخصی قانون کار هستند که برای کارگران و کارمندان در قانون کار پیش بینی شده اند. مرخصی استحقاقی به صورت سالانه و برای استراحت یا انجام امور شخصی در نظر گرفته می شود، در حالی که مرخصی استعلاجی به دلیل بیماری یا حادثه، با ارائه گواهی پزشکی معتبر تعلق می گیرد. هر یک از این مرخصی ها شرایط، مدت و نحوه پرداخت خاص خود را دارند که در جدول زیر به صورت مقایسه ای تفاوت مرخصی استحقاقی و استعلاجی آمده است:

ویژگی	مرخصی استحقاقی	مرخصی استعلاجی
تعریف	مرخصی که کارگر به صورت سالانه حق دارد برای استراحت یا امور شخصی استفاده کند.	مرخصی که به دلیل بیماری یا حادثه، با ارائه گواهی پزشک به کارگر تعلق می گیرد.
مدت زمان	۳۰ روز در سال (شامل ۴ جمعه)	نامحدود (تا زمان بهبودی کامل و تایید پزشک)
دلیل استفاده	استراحت، امور شخصی	بیماری یا حادثه
موافقت لازم	نیاز به موافقت کارفرما	نیاز به ارائه گواهی پزشک معتمد
پرداخت حقوق	توسط کارفرما	توسط سازمان تامین اجتماعی
جزو سوابق	بله، جزو سوابق کار محسوب می شود.	بله، جزو سوابق کار محسوب می شود.

 

در نتیجه، مرخصی استحقاقی بیشتر برای برنامه ریزی های شخصی و با هماهنگی کارفرما استفاده می شود، در حالی که مرخصی استعلاجی معمولا ناگهانی و بدون نیاز به موافقت کارفرما ولی با گواهی پزشکی معتبر صورت می گیرد. همچنین مسئولیت پرداخت حقوق در مرخصی استحقاقی بر عهده کارفرما است، اما در مرخصی استعلاجی این مسئولیت بر عهده سازمان تامین اجتماعی خواهد بود. آگاهی از تفاوت این دو نوع مرخصی می تواند به مدیریت بهتر زمان و حقوق کارکنان کمک نماید.

متن درخواست مرخصی استحقاقی

درخواست مرخصی استحقاقی یکی از اقدامات رسمی و ضروری در محیط های کاری است که کارکنان باید برای بهره مندی از مرخصی خود انجام دهند. این درخواست معمولا به صورت کتبی یا الکترونیکی تنظیم می شود و شامل مشخصات فردی، تاریخ شروع و پایان مرخصی و دلیل استفاده می باشد. هدف از ارائه چنین درخواست هایی، هماهنگی با کارفرما و جلوگیری از اختلال در نظم کاری مجموعه است. تایید کارفرما برای بهره مندی از مرخصی استحقاقی الزامی است. در ادامه، یک نمونه متن درخواست مرخصی استحقاقی ارائه می شود که قابل استفاده در محیط های اداری می باشد:

 

در پایان باید تاکید کرد که نگارش دقیق و رسمی متن درخواست مرخصی استحقاقی، علاوه بر رعایت نظم اداری، موجب تسریع در فرآیند بررسی و پاسخ گویی از سوی کارفرما یا واحد منابع انسانی می شود. استفاده از فرمت مناسب، درج اطلاعات کامل و زمان بندی صحیح از نکات مهم در تنظیم این نوع درخواست هاست. همچنین ثبت مکتوب درخواست، به عنوان مستند قانونی در پرونده پرسنلی کارکنان باقی می ماند. رعایت این موارد به ارتقاء شفافیت و نظم کاری در محیط های سازمانی کمک شایانی خواهد کرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد میزان مرخصی استحقاقی قانون کار​​ در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون اطلاع از میزان مرخصی استحقاقی قانون کار​​ پاسخ دهند.